Ağaç Adam Hastalığı

Ağaç Adam Hastalığı Nedir?

Türkçeye ağaç adam hastalığı veya ağaç adam sendromu adlarıyla geçen sağlık durumu, genetik ve çevresel etkenlerin ortaya çıkmasında rol oynadığı (multifaktöriyel) bir dermatolojik hastalıktır.

Nadir bir hastalık olup 2020 yılı Mart ayında yapılan çalışmalara göre dünya genelinde beş yüz bir kişiyi etkilemektedir.

Ağaç adam hastalığı, ismini, hastaların vücutlarında büyüyen dal görünümlü çıkıntılardan alır. Bu çıkıntılar, papül denen cilt kabarıklıklarının ilerlemiş bir halidir.

Ağaç adam hastalığının ortaya çıkışında rol aldığı gösterilmiş farklı virüsler bulunmaktadır. HPV (insan papilloma virüsü), HIV (insan bağışıklık yetmezliği virüsü) gibi virüslerle enfekte olan bazı kişilerde ileri dönemlerde ağaç adam sendromu gelişmektedir.

HPV’nin siğil gelişimine sebep olan alt türleri ağaç adam hastalığının ortaya çıkışıyla da yakından ilişkilidir. Virüslerden salgılanan ve siğil benzeri deri bulgularına sebep olan kimyasal maddelerin uygun ortam koşulları altında ağaç adam hastalığında görülen ileri düzey cilt rahatsızlıklarına yol açtığı düşünülmektedir.

Deri bulgularının vücudun her yerinde görülme olasılığı eşit değildir. Güneş gören cilt, ağaç adam sendromunun bulgularından zengin olmaktadır.

Güneşten gelen ultraviyole (morötesi) ışınların cilt bulgularının ortaya çıkışına katkı sağlayabileceği düşünülmektedir. Virüsler ve morötesi ışık, hücrelerin genetik şifresini ve bu genetik şifrenin ifadesini değiştirebilecek etkenlerdir.

Bu değişimlere bağlı olarak hücrede üretilen proteinlerin ve hücre özelliklerinin yeniden şekillenmesi ile kişinin vücudunda renk değişiklikleri, ciltten kabarık lezyonlar oluşabilmektedir.

Ağaç adam hastalarının yaklaşık üçte ikisinde, yirmili ve otuzlu yaşlarda deri kanserleri ortaya çıkmaktadır.

Ağaç Adam Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Ağaç adam hastalığı, genetik geçişli diğer hastalıklara benzer şekilde, sıklıkla çocukta ve erken erişkinlikte ortaya çıkmaktadır.

Ağaç adam hastalığının görüldüğü kişilerde çeşitli cilt bulguları ortaya çıkar ve ileri yaşlarda deri kanserlerinin gelişme riski artar.

Hastalığın cilt bulguları şu şekilde özetlenebilir:

• Kişinin deri rengiyle uyuşmayan, deri renginden daha koyu ya da daha açık renkte siğiller, papül adı verilen kabarıklıklar oluşur.
• Genellikle güneş gören vücut bölgelerinde renk değişiklikleri görülür.
• Hastaların %60’ında ağaç adam hastalığına bağlı olarak kırk ila ellili yaşlarında melanom harici cilt kanserleri gelişir.
• Ciltte bölgesel iltihaplanmalar görülür.
• Ciltte oluşan kabarıklıklar kişinin uzuvlarında şekil bozuklukları yaratır ve uzuvlarının işlev görmesine engel olur.

Kişilerin ciltlerindeki kabarık lezyonlar zamanla sertleşir ve ağaç dallarına benzer bir hal alır. Hastalığa ağaç adam hastalığı isminin verilmesi oluşan bu görüntü sebebiyledir.

Ağaç adam hastalığı belirtileri genellikle vücudun güneş gören kısımlarında oluşmaktadır.

Belirtilerin görülmesinin en çok beklendiği bölgeler:

• Eller
• Ayak üstleri
• Yüz ve boyun bölgesi
• Kulaklar
• Kollar
• Bazı siğil yapan HPV türlerinin bu bölgede deri bulgusu vermesi daha olası olduğu için dış genital organlar olmaktadır.

Ağaç Adam Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Ağaç adam hastalığı, genetik ve çevresel etkenlerin birlikte yol açtığı bir sağlık sorunudur. Hastaların genetik kodlarında görülen mutasyonlar vücudun siğil oluşumuna sebep olan HPV (insan papillom virüsü) enfeksiyonlarına karşı dirençsiz olmasına sebep olur.

Bu kişiler doğada bulunan yetmişten fazla insan papillom virüsü türünden siğil yapıcı bir virüsle karşılaştıklarında cilt yapıları, genlerinde mutasyon olmayan kişilere göre daha çok bozulmakta ve sertleşen cilt yapıları ağaçsı görünümde çıkıntılar oluşturmaktadır.

Ağaç adam hastalarının çoğunda, on yedinci kromozom üzerinde bulunan ve EVER1 ve EVER2 olarak adlandırılan iki genden en az birinin her iki kopyasında mutasyon bulunmaktadır.

Bu da çoğunlukla hem anne hem babadan mutasyonlu genlerin alınması ile mümkün olur. Hastaların %10’unun anne ve babasının yakın akraba olduğu bilinmektedir.

Genlerinde mutasyon taşıyan çoğu kişinin anne ve babasında mutasyon bulunamamaktadır. Bu durumda kişilerin, hem anne hem babadan genetik değişikliğe uğramış yumurta ve sperm hücrelerini aldığı düşünülür.

Kişilerin ağaç adam hastalığına genetik yatkınlıkları olmadığı durumlarda, bağışıklık sistemini bozan çeşitli sağlık sorunları kişilerin ağaç adam hastalığına yatkın olmasına sebep olabilir.

HIV ile enfekte kişiler, kötü şartlarda yapılan organ naklinde alıcılar ve lenfoma hastaları, genetik yatkınlıkları olmasa da siğil yapan HPV tipleriyle enfekte olmaları halinde ağaç adam hastalığına yakalanabilirler.

Ağaç Adam Hastalığı Teşhisi

Ağaç adam hastaları, şikayetler ile doktora başvurduklarında genellikle klinik bulgular kişide ağaç adam hastalığı olduğu ön tanısının konulması için yeterli olmaktadır.

Konulan tanının kesinleştirilmesi için hastanelerde uygulanabilecek çeşitli tanı testleri bulunmaktadır.

Deri Biyopsisi

Kişide; ağaç adam hastalığı, cilt kanseri ve benzeri sağlık sorunlarının varlığından şüphelenilmesi üzerine şüpheli bölgeden örnek alınarak incelenmesi hastalığın teşhisinde önemli yere sahiptir.

Şüpheli bölgeden alınan örneğin incelenmesi ile hastalığın hücresel etkileri anlaşılabilir.

HPV’nin en sık etkilediği hücrelerden olan keratinli hücrelerin (keratinositler) incelenmesi ağaç adam hastalığının teşhisinde önemli yere sahiptir.

HPV Testi

Deri biyopsisi ile birlikte uygulanmaktadır. Otuzdan fazla HPV tipinin siğillerle ilişkili olduğu ve uygun genetik alt yapıya sahip kişilerde ağaç adam hastalığına yol açabildiği bilinmektedir.

Bu HPV tiplerinin deri hücrelerini enfekte etmiş olması ağaç adam hastalığı lehine bir bulgu olarak değerlendirilmektedir.

Genetik Test

Ağaç adam hastalığı belirtisi gösteren herkese genetik test uygulanması gerekmemektedir.

Ancak ailesinde ağaç adam hastalığı olan kişiler çocuk sahibi olmayı düşündüklerinde çocuklarına bu hastalığın genini geçirme ihtimallerini değerlendirmek isteyebilirler.

Kişide ağaç adam hastalığına sebep olan genler bulunmasına rağmen kişi ağaç adam hastası olmayabilir, bu durumda ağaç adam hastalığının genlerini taşıyan iki kişi durumun farkında olmadan evlenerek ağaç adam hastası çocuklara sahip olabilmektedir.

Ağaç Adam Hastalığı Tedavisi

Ağaç adam hastalığında görülen rahatsızlıkların ortadan kaldırılması veya hafifletilmesini sağlayan çeşitli tedavi seçenekleri bulunuyor olsa da, ağaç adam hastalığının tedavi ile ortadan kaldırılması mümkün olmamaktadır.

Ağaç adam hastalığı için yapılabilecek en iyi şey hastalığın gelecek nesillere aktarılmamasıdır.

Ayrıca hastalığın ortaya çıkmasını kolaylaştıracak genlere sahip olabileceğini düşünen kişiler HPV’nin bulaş yolları açısından dikkatli olmalı, mümkünse cinsel ilişkilerinde bariyer yöntemiyle korunmalıdır. EVER1 ve EVER2 genleri sağlıklı olan kişilerde genital siğillere sebep olacak HPV türleri, bu genlerinde ağaç adam hastalığına yatkınlık oluşturacak bozukluklar olan kişilerde ağaç adam hastalığının ortaya çıkmasına sebep olur.

Ağaç adam hastalarının yaşadığı sıkıntıları ortadan kaldırmak için denenebilecek tedaviler şu şekildedir:

• Ameliyat: Ameliyat, hastalığın sebebini ortadan kaldırmaz ve deri üzerindeki oluşumların gelişimini yavaşlatmaz. Ancak deri üzerindeki tümöral oluşumların azaltılmasını sağlar. El ve ayak gibi işlevsel uzuvlarda gelişen tümöral oluşumlar kişinin becerilerini sınırlandırabilir. Ameliyat ile tümörlerin alınması kişinin ellerini daha rahat kullanabilmesini ve ayaklarının üzerine basabilmesini sağlayabilir. Kimyasalların ve merhemlerin hastalıklı bölgeye daha iyi nüfuz edebilmesi için küçük cerrahi işlemlerle hastalıklı oluşumlar kaldırılarak ilaçlar cildin iç bölgelerine uygulanabilir.
• Kimyasal Tedavi: Sıvı nitrojen, ağaç adam hastalığı görülen kişilerin cilt bulgularını hafifletmesi için kullanılan bir maddedir. Bulguların hafiflemesini sağlamaktadır, ancak kişinin tam tedavisi sağlanamaz.
• Merhemler: Verrugon merhem, salisilik asit içeren bir kimyasal üründür. Salisilik asit bir protein olan keratini parçalamaktadır. Keratin içeren keratinositler de salisilik aside maruz kaldıklarında haraplanmaktadır. Keratinositler HPV enfeksiyonundan en çok etkilenen hücreler oldukları için HPV’den etkilenen hücrelerin ortadan kaldırılması, cilt bulgularının da azalmasını sağlar.
• Kriyoterapi: Cilt üzerinde oluşan siğillerin soğuğa maruz bırakılması, derideki bulguların ilerlemesini önler ve siğilleri tahrip eder.

Ağaç Adam Hastalığı Tedavi Edilmezse

Ağaç adam hastalığının kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Ancak ağaç adam hastalığının iyi yönetilmesi ve deri kanseri gelişiminin önlenmesi kişilerin hayat kalitesini önemli ölçüde artırmaktadır.

Hastalığın idare edilemediği durumlarda kişiler deri kanseri olup yorucu tedavi süreçlerinden geçebilmekte ve hatta hayatlarını kaybedebilmektedir.

Kişide görülen sağlık sorunlarının doktora bildirilmemesi ve kişinin gerekli önlemleri almaması durumunda ileri yaşlarda yüksek oranlarda deri kanserleri ortaya çıkmaktadır.

Ayrıca ağaç adam hastalığının genetik alt yapısı ağaç adam hastalığı geni taşıyan kişilerin sağlıklı kişilerin genlerini çocuklarına aktarmasıyla kalıtılmakta ve hasta çocuklar dünyaya gelmektedir.

Hastalıklı genetiğe sahip kişilerin tespit edilmesi hasta çocukların doğmasının önüne geçebilir.

Ağaç Adam Hastalığı Ne İyi Gelir?

Ağaç adam hastalığı yaşayan veya akrabalarında ağaç adam hastalığı olanlar çocuk sahibi olmadan önce mutlaka genetik danışmanlık almalıdır. Ağaç adam hastalığının çok eski bir kuşakta görülmüş olması tekrar ortaya çıkma ihtimalini ortadan kaldırmamaktadır.

Ailesinde ağaç adam hastalığına benzer belirtiler gösteren kişilerin yaşamış olduğunu bilenler de bu hastalığı taşıma risklerini değerlendirmelidir.

Ağaç adam hastalığı nadir görülen bir hastalık olduğu için teşhis koyulması kolay olmamakta ve akrabalarında var olan ağaç adam hastalığı tanı alamadığı için bilinmiyor olabilir.

Ağaç adam hastalarında bazı deri kanserlerinin görülme sıklığı, ağaç adam hastası olmayan kişilere göre ciddi düzeyde artmıştır. Ağaç adam hastaları deri kanserleri açısından yüksek risk altındadır.

Ağaç adam hastalarının güneşe çıkmadan önce yüksek faktörlü güneş kremleri kullanmaları, mümkünse ışınların çoğunu yansıtacak açık renkli kıyafetler giymeleri ve ışığın ciltle direk temasını önlemeleri önemlidir.

Yeni oluşan cilt bozuklukları hakkında doktora danışmaktan çekinilmemelidir. Ciltte ortaya çıkan bozukluklar kanser belirtisi olabilir. Erken evrede teşhis edilen kanserlerin tedavisi nispeten kolay olmaktadır.

Ağaç Adam Hastalığı Ne İyi Gelmez?

Ağaç adam hastalığında görülen deri bulgularının daha çok vücudun güneş alan yerlerinde oluştuğu gözlenmiştir.

Güneşten yayılan yüksek frekanslı ışınlar (mor ötesi ışıma) herkes için tehlikelidir ve etkilediği hücrelerin genetik şifresine hasar vererek cilt kanserlerinin gelişimine yol açabilmektedir.

Ağaç adam hastaları bu mor ötesi ışınlardan sağlıklı insanlara göre daha çok etkilenir ve ağaç adam hastalarında bazı cilt kanserlerinin görülme sıklığı artar.

Güneş dışındaki yüksek frekanslı radyasyon kaynakları da (radyoterapiler, sık sık tomografi çekilmesi ve benzeri) ağaç adam hastalarının cilt kanseri olma ihtimalini artırabilir.

Ağaç Adam Hastalığı Ameliyatı

Ağaç adam hastalığında, cilt üzerindeki tümöral oluşumların uzaklaştırılması, hastalığın belirtilerini hafifleterek kişinin yaşam kalitesini artırabilmektedir.

Ancak her ameliyatta bir ölçüde risk bulunmakta ve ameliyatlar tam bir tedavi sağlayamayacağı için kişinin tekrarlayan ameliyatlara girmesi gerekecektir.

Bu sebeple ameliyatlar planlanırken kişiye en çok fayda sağlayacak işlemler seçilmelidir. Genellikle ellerdeki ve ayak tabanlarındaki tümöral oluşumların temizlenmesi kişiye en çok faydayı sağlamaktadır.

Ağaç adam hastalığında ameliyatlar genellikle iki türde uygulanmaktadır. Ekzisyon ameliyatlarında ciltte görülen etkilenmiş alanlar kesilerek çıkarılır.

Küretaj ameliyatlarında, sağlıklı dokuya en az hasarın verilmesi için hastalıklı bölge küret denilen bir cerrahi alet aracılığı ile kazınarak altındaki sağlıklı dokuya ulaşılmaya çalışılır.

İlaç tedavilerinin ameliyat sırasında açılmış cilde uygulanması, tedavilerin etkinliğinin artmasını sağlar.

Ağaç Adam Hastalığı için Hangi Doktora Gidilir?

Ağaç adam hastalığı, genetik bir rahatsızlıktır ve kesin bir tedavisi bulunmamaktadır.

Ailesinde ağaç adam sendromu görülen veya kendisinde ağaç adam sendromu bulunan kişilerin çocuk sahibi olmak istediklerinde genetik danışmanlık almaları, çocuklarının sağlığı açısından çok önemlidir.

Ağaç adam hastalığı görünen kişilerin %10’unun ebeveynlerinin akraba evliliği yaptığı bilinmektedir.

Cildinde ağaç adam sendromunda görülen belirtiler gözlenen kişiler hastalığın teşhisi ve uygun şekilde yönetilmesi için Dermatoloji kliniklerine başvurmalıdır.