Vertigo, kişinin çevresinin döndüğü hissine kapılmasıyla karakterize edilen ve sıklıkla iç kulak problemlerinden kaynaklanan bir denge bozukluğudur. Ani başlayan vertigo krizleri, günlük yaşamı sekteye uğratabilir ve düşme riski gibi tehlikelere yol açabilir. Bu yazıda, vertigo krizi sırasında uygulanabilecek pratik adımları ve uzun vadeli yönetim stratejilerini detaylıca ele alıyoruz.
Vertigo Krizi Sırasında İlk Adımlar
- Güvenli Bir Pozisyon Alın: Baş dönmesi hissettiğiniz anda oturun veya uzanın. Ayakta kalmak düşme riskini artırabilir. Yatar pozisyonda başınızı hafifçe yüksekte tutmak iç kulak basıncını dengelemeye yardımcı olur.
- Gözlerinizi Sabit Bir Noktaya Odaklayın: Hareket algısını stabilize etmek için sabit bir nesneye (duvar saati, resim) bakın. Bu, beyne "dönme" sinyallerini azaltarak semptomları hafifletebilir.
- Ani Hareketlerden Kaçının: Başınızı hızlıca çevirmek veya ayağa kalkmak semptomları şiddetlendirebilir. Yavaş ve kontrollü hareket edin.
- Derin Nefes Alın: Panik hissi vertigoyu kötüleştirebilir. Diyafram nefesi alarak (karından derin nefes) sakinleşmeye çalışın.
Evde Uygulanabilecek Manevralar
- Epley Manevrası: İç kulakta yer değiştiren kristalleri (BPPV) yeniden konumlandırmak için kullanılır. Başınızı 45 derece etkilenen tarafa çevirip hızlıca yatın. 1-2 dakika bekledikten sonra başınızı diğer yöne çevirip tekrar bekleyin. Bu hareketi bir fizyoterapist eşliğinde öğrenmek önemlidir.
- Brandt-Daroff Egzersizleri: Yatar pozisyonda başınızı sağa ve sola çevirerek iç kulak adaptasyonunu artırabilirsiniz.
İlaç Kullanımı ve Doktora Başvuru Zamanı
Vertigo krizinde reçetesiz ilaç kullanımından kaçının. Doktorunuzun önerdiği betahistin veya dimenhidrinat gibi ilaçları kullanabilirsiniz. Aşağıdaki durumlarda acilen sağlık kuruluşuna başvurun:
- Şiddetli baş ağrısı veya çift görme eşlik ediyorsa,
- Kol-bacakta uyuşma veya konuşma bozukluğu varsa,
- Kusma 24 saatten uzun sürüyorsa.
Vertigo Krizi Sonrası İyileşme Süreci
Kriz sonrası 24-48 saat dinlenmek önemlidir. Susuz kalmamak için bol sıvı tüketin. Kafein, alkol ve tuz tüketimini sınırlayın çünkü bu maddeler iç kulak sıvı dengesini bozabilir.
Vertigoyu Tetikleyen Faktörlerden Kaçınma
- Stres Yönetimi: Yoga ve meditasyonla kaygı düzeyini azaltın.
- Uyku Düzeni: Günde 7-8 saat kaliteli uyku iç kulak sağlığı için kritiktir.
- Beslenme: Düşük sodyumlu ve magnezyumdan zengin (ıspanak, badem) bir diyet tercih edin.
Sıkça Sorulan Sorular
- Vertigo krizi sırasında yemek yemek doğru mu?
Hafif, tuzsuz gıdalar tüketilebilir. Aşırı baharatlı veya yağlı yiyeceklerden kaçının. - Vertigo tekrarlar mı?
Altta yatan nedene bağlıdır. BPPV’de %50 tekrarlama riski vardır. - Egzersiz vertigoyu tetikler mi?
Ani baş hareketleri içeren sporlardan (yoga, basketbol) kaçının. Yüzme ve yürüyüş daha güvenlidir.
Vertigo krizlerinin uzun vadeli yönetimi için KBB uzmanı veya nörolog ile düzenli kontroller yaptırın. İç kulak enfeksiyonu, Meniere hastalığı veya migren kökenli vertigo gibi altta yatan nedenlerin teşhisi tedavi başarısını artırır.
