Varicella-Zoster virüsü (VZV), suçiçeği (varicella) ve zona (herpes zoster) olmak üzere iki farklı hastalığa neden olan bir patojendir. Bu virüs, yaşam boyu vücutta latent kalma özelliğiyle bilinir ve bağışıklık sisteminin zayıfladığı dönemlerde yeniden aktive olabilir.
Suçiçeği (Varicella) Nedir?
Suçiçeği, genellikle çocukluk çağında görülen ve yüksek bulaşıcılığa sahip bir hastalıktır. Virüsle ilk karşılaşmada ortaya çıkar. Belirtileri:
- Ateş, baş ağrısı ve halsizlik
- Kaşıntılı kırmızı döküntüler (başlangıçta sıvı dolu kabarcıklar)
- Döküntülerin gövdeden başlayıp yüze/yayılması
Zona (Herpes Zoster) Nedir?
Zona, daha önce suçiçeği geçirmiş kişilerde virüsün sinir köklerinde yeniden aktive olmasıyla ortaya çıkar. Temel özellikleri:
- Tek taraflı şiddetli ağrı ve yanma hissi
- Kızarık zemin üzerinde içi sıvı dolu kabarcıklar
- Döküntülerin belirli bir dermatomda sınırlı kalması
Bulaşma Yolları
- Suçiçeği: Hava yolu, direk temas veya lezyon sıvılarıyla
- Zona: Yalnızca aktif lezyonlarla direk temasla bulaşır
Teşhis Yöntemleri
- Klinik muayene (tipik döküntü paterni)
- Lezyon sıvısından PCR testi
- Kan testleri (IgM/IgG antikorları)
Tedavi Yaklaşımları
-
Suçiçeği:
- Semptomatik tedavi (kaşıntı için kalamin losyonu)
- Yüksek risk gruplarında asiklovir
- Aspirin kullanımından kaçınma (Reye sendromu riski)
-
Zona:
- 72 saat içinde antiviral başlanması (valasiklovir)
- Nöropatik ağrı için gabapentin
- Topikal kapsaisin krem
Komplikasyonlar
- Suçiçeği: Pnömoni, ensefalit, bakteriyel süperenfeksiyon
- Zona: Postherpetik nevralji (ağrının aylarca sürmesi), görme kaybı (oftalmik zona)
Korunma ve Aşılar
- Suçiçeği Aşısı: Canlı atenüe aşı (12-15 ay ve 4-6 yaşta iki doz)
- Zona Aşısı: Rekombinant adjuvanlı aşı (Shingrix®) 50 yaş üstüne önerilir
- Bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde temas sonrası VZIG uygulaması
Risk Grupları
- Gebeler (konjenital varicella sendromu riski)
- Yenidoğanlar
- Kanser hastaları ve organ nakli alıcıları
Ne Zaman Doktora Başvurmalı?
- Döküntülerin göz çevresinde olması
- Yüksek ateş ve bilinç bulanıklığı
- Şiddetli baş ağrısı veya nefes darlığı
- Bağışıklık sistemi zayıf kişilerde temas öyküsü
