Serebral felç, beynin gelişim döneminde oluşan hasara bağlı ortaya çıkan ve hareket kısıtlılığıyla karakterize nörolojik bir durumdur. Her 1.000 canlı doğumda 2-3 vakada görülür. Kalıcı fiziksel engelliliğin önde gelen nedenlerinden biri olan bu durum, kas kontrolü ve koordinasyon bozukluklarıyla kendini gösterir.
Serebral Felç Nedenleri
- Doğum Öncesi: Annede enfeksiyonlar (toksoplazma, rubella), kontrolsüz diyabet, plasenta yetmezliği
- Doğum Sırası: Zor doğum, oksijensiz kalma (asfiksi), erken doğum (32 haftadan önce)
- Doğum Sonrası: Şiddetli sarılık (kernikterus), menenjit, kafa travmaları
- Diğer Faktörler: Çoğul gebelikler, düşük doğum ağırlığı (<2.500 gr)
Belirtiler ve Tipler
Serebral felç dört ana tipte sınıflanır:
- Spastik Tip (%70-80): Kaslarda sertlik, hareket kısıtlılığı
- Diskinetik Tip: İstemsiz hareketler, yüz grimasları
- Ataksik Tip: Denge kaybı, titreme
- Mikst Tip: Birden fazla tipin birlikteliği
Erken Tanı İşaretleri
- 3 aylıkken başını tutamama
- 6 ayda desteksiz oturamama
- 12 ayda emekleme veya ayakta durma becerisinin olmaması
- Asimetrik vücut hareketleri
- Yutma güçlüğü ve aşırı salya akışı
Teşhis Yöntemleri
- Nörolojik Muayene: Refleks testleri, kas tonusu değerlendirmesi
- Manyetik Rezonans (MR): Beyin hasarının lokalizasyonu
- Elektroensefalografi (EEG): Nöbet aktivitesinin araştırılması
- Gelişimsel Tarama Testleri: Denver II gibi ölçekler
Tedavi Yaklaşımları
-
Fizik Tedavi:
- Germe egzersizleri ve hidroterapi
- Ortez kullanımı (AFO, DAFO)
- Botulinum toksin enjeksiyonları
-
İlaç Tedavisi:
- Kas gevşeticiler (Baklofen)
- Antiepileptikler (Nöbet kontrolü için)
- Gastroözofageal reflü tedavisi
-
Cerrahi Müdahaleler:
- Tendon gevşetme ameliyatları
- Selektif dorsal rizotomi
- Skolyoz düzeltme operasyonları
-
Destek Terapileri:
- Konuşma terapisi
- Ergoterapi (Günlük yaşam becerileri)
- İşitme-görme destek sistemleri
Eşlik Eden Sorunlar
- Epilepsi (%30-50 vakada)
- Öğrenme güçlükleri
- Görme problemleri (Şaşılık, katarakt)
- Beslenme bozuklukları
- Osteoporoz (Hareketsizliğe bağlı)
Aileler İçin Öneriler
- Ev Ortamı Adaptasyonu: Tutunma barları, rampalar
- Beslenme Desteği: Yutma terapisi, yüksek kalorili diyet
- Sosyal Entegrasyon: Özel eğitim programları, akran desteği grupları
- Psikolojik Destek: Aile danışmanlığı, kardeş eğitimleri
Güncel Araştırmalar
- Kök hücre tedavileri (Faz III çalışmaları)
- Robotik rehabilitasyon cihazları (Lokomat)
- Beyin-bilgisayar arayüz teknolojileri
Serebral felçte erken müdahale kritik önem taşır. Multidisipliner yaklaşım (çocuk nöroloğu, fizyoterapist, ortopedist) ile fonksiyonel iyileşme sağlanabilir. Düzenli takipler ve bireyselleştirilmiş tedavi planları, yaşam kalitesini belirgin şekilde artırır.
