SARS (Şiddetli Akut Solunum Yolu Sendromu), ilk olarak 2002’de Çin’de ortaya çıkan ve küresel bir salgına dönüşen ölümcül bir koronavirüs hastalığıdır. SARS-CoV-1 virüsünün neden olduğu bu enfeksiyon, solunum yetmezliğine kadar ilerleyebilen ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
SARS Nedir?
SARS, zoonotik (hayvandan insana bulaşan) bir koronavirüsün (SARS-CoV-1) yol açtığı akut solunum yolu hastalığıdır. Yarasalardan misk kedilerine, oradan insanlara geçtiği düşünülür. 2002-2003 salgınında 26 ülkede 8.000’den fazla vaka ve %10 ölüm oranıyla kayda geçmiştir. COVID-19’a neden olan SARS-CoV-2 ile benzer semptomlar gösterir ancak farklı bir virüstür.
Nasıl Bulaşır?
Virüs, enfekte kişilerin öksürük veya hapşırıkla yaydığı damlacıklar yoluyla solunum sisteminden bulaşır. Hasta kişilerin kullandığı eşyalara temas (kontamine yüzeyler) ve yakın temas (1 metre mesafe) diğer risk faktörleridir. En bulaştırıcı dönem, ateş ve solunum semptomlarının başladığı ikinci haftadır.
Belirtiler ve Klinik Seyir
Semptomlar virüse maruziyetten 2-7 gün sonra ortaya çıkar:
- Erken Evre: 38°C’yi aşan ani ateş, titreme, kas ağrısı, baş ağrısı.
- Solunum Semptomları: Kuru öksürük, nefes darlığı, boğaz ağrısı.
- Ciddi Vakalarda: Akciğerlerde hasar (pnömoni), hipoksi (kanda oksijen düşüklüğü), böbrek yetmezliği. Vakaların %10-20’si yoğun bakım gerektirir.
Tanı Yöntemleri
Kesin tanı için laboratuvar testleri şarttır:
- RT-PCR: Nazofaringeal sürüntü veya balgam örneğinde virüs RNA’sını tespit eder.
- Seroloji Testleri: Kanda IgM/IgG antikorları aranır (semptom başlangıcından 21 gün sonra).
- Akciğer Görüntüleme: BT’de buzlu cam görünümü tipiktir.
Tedavi Yaklaşımları
Spesifik antiviral tedavisi yoktur. Destekleyici tedavi uygulanır:
- Oksijen Tedavisi: Hipokside yüksek akışlı nazal oksijen veya ventilatör.
- Antiviral Kombinasyonlar: Lopinavir/ritonavir + interferon beta deneysel olarak kullanılır.
- Steroidler: Şiddetli inflamasyonda metilprednizolon.
- Yoğun Bakım: Çoklu organ yetmezliğinde hemodiyaliz, ECMO.
Korunma Stratejileri
- Hijyen: Ellerin alkol bazlı dezenfektanla sık temizlenmesi, kontamine yüzeylerin %70 alkolle silinmesi.
- İzolasyon: Hastaların negatif basınçlı odalarda karantinası, N95 maske kullanımı.
- Seyahat Kısıtlamaları: Salgın bölgelerine seyahatten kaçınmak.
Risk Grupları
- 65 yaş üstü bireyler.
- Diyabet, kalp yetmezliği, KOAH hastaları.
- Bağışıklığı baskılayıcı ilaç kullananlar (kortikosteroid, kemoterapi).
SARS ile COVID-19 Farkları
| Özellik | SARS-CoV-1 | SARS-CoV-2 (COVID-19) |
|————–|——————|————————|
| Bulaş Hızı | Düşük (R0: 2-4) | Yüksek (R0: 5-8) |
| Asemptomatik Bulaş | Yok | Sık |
| Ölüm Oranı | %10 | %1-3 |
| Aşı Durumu | Geliştirilmedi | Çoklu aşı mevcut |
Önleme ve Kontrol
DSÖ’nün salgın yönetim protokolleri şunları içerir:
- Şüpheli vakaların 10 gün içinde bildirimi.
- Temaslıların 14 gün karantinası.
- Havaalanlarında termal kamera taramaları.
