Potasyum düşüklüğü (hipokalemi), kandaki potasyum seviyesinin 3.5 mmol/L altına inmesiyle karakterize ciddi bir elektrolit dengesizliğidir. Potasyum, kas kasılmalarından sinir iletişimine kadar hayati fonksiyonları düzenler ve eksikliği kritik komplikasyonlara yol açabilir.
Potasyum Düşüklüğünün Başlıca Nedenleri
- Beslenme Eksiklikleri: Yetersiz meyve-sebze tüketimi (muz, avokado, ıspanak)
- İdrarla Atılım: Diüretik ilaçlar (özellikle tiazid grubu), böbrek yetmezliği
- Sindirim Sistemi Kayıpları: Şiddetli kusma, ishal veya laksatif kötüye kullanımı
- Hormonal Bozukluklar: Hiperaldosteronizm, Cushing sendromu
- İlaç Yan Etkileri: Antibiyotikler (penisilin), insülin doz aşımı
Belirtiler ve Şiddet Dereceleri
Hafif hipokalemi (3.0-3.5 mmol/L):
- Yorgunluk, kas güçsüzlüğü
- Kabızlık, karında şişkinlik
Orta-Şiddetli hipokalemi (<3.0 mmol/L): - Nefes darlığı (solunum kaslarında zayıflık)
- Çarpıntı, EKG’de değişiklikler (U dalgası, T dalgasında düzleşme)
- Felç benzeri kas gevşekliği
Kritik düzey (<2.5 mmol/L): Hayati ritim bozuklukları (ventriküler fibrilasyon)
Tanı Yöntemleri
- Kan Testleri: Serum potasyum, magnezyum, kreatinin
- İdrar Analizi: 24 saatlik idrarda potasyum atılımı
- EKG: QT uzaması, ST çökmesi
- Hormon Paneli: Aldosteron/kreatinin oranı, renin düzeyi
Tedavi Protokolleri
- Oral Takviye:
- Hafif vakalarda potasyum sitrat veya potasyum klorür tabletleri
- Magnezyum eksikliği eşlik ediyorsa mutlaka düzeltilmeli
- IV Tedavi:
- Şiddetli vakalarda saatte 10-20 mmol KCl infüzyonu (periferik damardan yavaş uygulama)
- Kalp monitorizasyonu zorunlu
- Altta Yatan Nedenin Tedavisi:
- Diüretik ayarlaması, hormon bozukluklarının ilaçla kontrolü
Beslenme Önerileri
- Potasyum Zengini Gıdalar: Kuru kayısı (100g’da 1850 mg), nohut, mantar
- Tüketim İpuçları: Sebzeleri haşlama suyunu dökme (potasyum kaybını önler)
- Sınırlanacaklar: Tuzlu gıdalar (sodyum potasyum atılımını artırır)
Risk Grupları ve Korunma
- Kronik böbrek hastaları, kalp yetmezliği olanlar, Crohn hastalığı
- Düzenli kan testleri, diüretik kullananlarda 3 ayda bir potasyum kontrolü
- Egzersiz sırasında elektrolitli sıvı tüketimi
Acil Müdahale Gerektiren Durumlar
- Kas paralizisi, solunum durması
- Kalpte çarpıntı veya göğüs ağrısı
- İdrar çıkışında ani azalma
İlaç Etkileşimleri
- ACE inhibitörleri + potasyum takviyesi: Hiperkalemi riski
- Digoksin + hipokalemi: Toksisite artışı
- NSAİİ’ler: Böbreklerden potasyum atılımını azaltır
Uzun Dönem Komplikasyonlar
- Böbrek tübüllerinde hasar (hipokalemik nefropati)
- İnsülin direnci gelişimi
- Hipertansiyonun kötüleşmesi
