Patolojik kıskançlık, ilişkileri derinden sarsan ve kontrol edilemez boyutlara ulaşan bir ruh sağlığı sorunudur. Sıradan kıskançlıktan farklı olarak, gerçekçi olmayan şüpheler, takıntılı davranışlar ve yoğun kaygı ile karakterizedir. Bu durum, hem bireyin hem de partnerinin yaşam kalitesini ciddi şekilde bozar.
Patolojik Kıskançlık Nedir?
Patolojik kıskançlık (Othello sendromu), kişinin partnerine dair sürekli ve mantıksız ihanet şüpheleri beslemesidir. Bu şüpheler, somut kanıt olmamasına rağmen zihni meşgul eder. Psikiyatride bir obsesif-kompulsif spektrum bozukluğu veya paranoid düşünce yapısı olarak sınıflandırılır.
Belirtileri Nasıl Anlaşılır?
- Takıntılı Kontrol: Partnerin telefon, sosyal medya veya e-postalarının gizlice incelenmesi.
- Sürekli Suçlama: Kanıt olmaksızın ihanetle itham etme ve tartışma çıkarma.
- Sosyal İzolasyon: Partnerin arkadaş/aileden uzaklaştırılması, özellikle karşı cinsle görüşmesinin yasaklanması.
- Fiziksel Şiddet: Şüpheler nedeniyle öfke patlamaları veya saldırgan davranışlar.
- Kaygı Belirtileri: Çarpıntı, uykusuzluk, iştah kaybı gibi fiziksel semptomlar.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Psikiyatrik Bozukluklar: Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), paranoid kişilik bozukluğu, şizofreni.
- Biyolojik Etkenler: Beyindeki serotonin dengesizliği veya frontal lob işlev bozukluğu.
- Travmatik Geçmiş: Önceki ilişkilerde aldatılma deneyimi veya çocuklukta terk edilme korkusu.
- Madde Kullanımı: Alkol, kokain gibi maddelerin dürtü kontrolünü bozması.
İlişkilere Etkileri
Patolojik kıskançlık, zamanla:
- Partnerde yoğun stres ve depresyon gelişimine,
- Cinsel işlev bozukluklarına,
- İlişkinin bitmesine veya boşanmaya,
- Yasal sorunlara (taciz davaları) yol açabilir.
Tedavi Süreci
- Psikoterapi:
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Şüphe döngülerini kırma ve düşünce çarpıtmalarını düzeltme.
- Şema Terapi: Temel güvensizlik duygularının kökenlerine inme.
- İlaç Tedavisi:
- SSRI grubu antidepresanlar (Sertralin), OKB semptomlarını azaltır.
- Antipsikotikler (Risperidon), sanrısal düşünceleri kontrol eder.
- Çift Terapisi: İletişim becerilerini güçlendirme ve güven inşası.
Korunma ve Başa Çıkma Stratejileri
- Sınır Koyma: Şüphe sorgulamalarına yanıt vermemek, "Bu konuyu konuşmayacağım" demek.
- Gerçeklik Kontrolü: Kıskançlık dürtüsü geldiğinde "Kanıtım var mı?" sorusunu sormak.
- Stres Yönetimi: Yoga, nefes egzersizleri veya düzenli spor.
Ne Zaman Profesyonel Yardım Alınmalı?
- Kıskançlık nedeniyle iş/okul performansı düştüyse,
- Fiziksel şiddet veya tehdit varsa,
- İntihar düşünceleri ortaya çıktıysa acilen psikiyatri uzmanına başvurulmalıdır.
Patolojik kıskançlık, tedavi edilebilir bir durumdur. Erken müdahale, ilişkilerin kurtarılması ve bireyin yaşam doyumunu artırmada kritik rol oynar.
