Parotis tümörü, yüzün her iki yanında bulunan en büyük tükürük bezlerinde (parotis bezleri) gelişen anormal büyümelerdir. Bu tümörlerin yaklaşık %80’i iyi huylu (benign) olsa da, geri kalanı kötü huylu (malign) olabilir. Parotis tümörleri, tüm baş-boyun tümörlerinin %3-5’ini oluşturur ve erken teşhis tedavi başarısını önemli ölçüde artırır.
Parotis Tümörü Türleri
Parotis tümörleri başlıca iki kategoriye ayrılır:
- İyi Huylu Tümörler: Pleomorfik adenom (%60-70), Warthin tümörü (%10-15)
- Kötü Huylu Tümörler: Mukoepidermoid karsinom, Adenoid kistik karsinom, Asinik hücreli karsinom
Belirtileri
- Yüzde veya Çene Altında Ağrısız Şişlik (en yaygın belirti)
- Yüz Siniri Tutulumu: Yüzde asimetri, göz kapağını kapatamama, ağız kenarında sarkma
- Ağrı veya Uyuşukluk (özellikle malign tümörlerde)
- Yutma Güçlüğü veya ağız açmada kısıtlılık
- Ani Kulak Önü Kitle Büyümesi (kanama veya enfeksiyon durumunda)
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Kitle boyutu, hareketliliği ve yüz siniri ilişkisinin değerlendirilmesi.
- Görüntüleme:
- Ultrason: İlk basamak inceleme
- MRG: Tümörün sinirlerle ilişkisini detaylandırır
- BT: Kemik yapıların değerlendirilmesi
- Biyopsi: İnce iğne aspirasyon biyopsisi (FNAB) ile hücresel tanı.
Tedavi Yaklaşımları
- Cerrahi (Parotidektomi):
- Yüzeysel Parotidektomi: Tümör yüzeyel lobtaysa
- Total Parotidektomi: Derin lob tutulumunda
- Yüz Siniri Koruma Teknikleri: Sinir monitorizasyonu ile komplikasyon riski azaltılır
- Radyoterapi: Malign tümörlerde cerrahi sonrası ek tedavi
- Kemoterapi: Metastatik vakalarda palyatif amaçlı
Ameliyat Sonrası Komplikasyonlar
- Geçici/Kalıcı Yüz Felci (%1-5 vakada)
- Frey Sendromu: Yemek yerken yanakta terleme
- Kulak Uyuşukluğu
- Tükürük Fistülü
Risk Faktörleri
- Radyasyona maruziyet
- Sigara kullanımı (Warthin tümörü ile ilişkili)
- İleri yaş (40-60 yaş arası sık)
- Bağışıklık sistemi baskılanması
Takip ve Prognoz
- Benign tümörlerde 5 yıllık sağkalım %95’in üzerinde.
- Malign tümörlerde evreye göre değişir:
- Erken evre: %80-90
- İleri evre: %40-60
- Takip protokolü: İlk 2 yıl 3 ayda bir MR, sonra yıllık kontrol.
Önlemler ve Erken Tanının Önemi
- Yüzde ele gelen kitle varlığında zaman kaybetmeden KBB uzmanına başvurulmalı.
- Sigara bırakma programları riski azaltır.
- Radyoterapi öyküsü olanlar düzenli ultrason takibi yaptırmalı.
