Paronişi (dolama), tırnak çevresindeki derinin ani veya kronik enfeksiyonudur. Tırnak yatağında kızarıklık, şişlik ve şiddetli ağrıyla kendini gösterir. Hem bakteriyel hem de mantar kaynaklı olabilen bu yaygın enfeksiyon, doğru tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Paronişi Türleri ve Nedenleri
Akut paronişi genellikle bakterilerle (Staphylococcus aureus, Streptococcus) gelişir. Tırnak etlerinin kesilmesi, manikür aletlerinin steril olmaması veya tırnak yeme alışkanlığı ana tetikleyicilerdir. Kronik paronişi ise Candida mantarından kaynaklanır ve suyla sık temas edenlerde (temizlik işçileri, aşçılar) görülür. Diyabet ve bağışıklık yetmezliği kronikleşme riskini artırır.
Belirtiler ve Tanı
- Akut tipte: Ani başlayan zonklayıcı ağrı, etkilenen bölgede ısı artışı, irinli şişlik
- Kronik tipte: Tırnak çevresinde kalınlaşmış deri, renk değişimi (kırmızı-mor), tırnakta şekil bozukluğu
Tanı fizik muayene ile konulur. İltihap şiddetliyse kültür alınarak etken mikroorganizma belirlenir.
Tedavi Yaklaşımları
-
Akut Paronişi:
- Sıcak su banyosu (günde 3×15 dakika)
- Antibiyotikli kremler (Mupirosin %2)
- Apse varlığında cerrahi drenaj
-
Kronik Paronişi:
- Topikal antifungal kremler (Klortrimazol %1)
- Steroidli merhemler (Hidrokortizon %1)
- Su temasından kaçınma ve pamuklu eldiven kullanımı
Komplikasyonlar
Tedavi edilmeyen vakalarda:
- Tırnak kaybı
- Enfeksiyonun kemik iliğine yayılması (osteomiyelit)
- Diyabetiklerde kangren
Korunma Stratejileri
- Tırnak etlerini kesmek yerine geriye itmek
- Manikür aletlerinin sterilizasyonu
- Temizlik yaparken nitril eldiven kullanımı
- Tırnak yeme alışkanlığının bırakılması
- Diyabetli hastalarda kan şekeri kontrolü
Hangi Durumlarda Doktora Gidilmeli?
- Ağrının günlük aktiviteleri engellemesi
- Ateş veya titreme eşlik etmesi
- Şişliğin parmak ucuna yayılması
- Diyabet veya periferik dolaşım bozukluğu varlığı
Tedavi süreci enfeksiyon hastalıkları veya dermatoloji uzmanları tarafından yönetilir. Akut vakalar 5-7 günde iyileşirken kronik formlar aylarca takip gerektirebilir.
