Parmak Uyuşması
Genellikle el parmaklarında uyuşma ortaya çıksa da nedene bağlı olarak ayak parmak uyuşması da görülebilmektedir. Parmak uyuşması kişiler tarafından genellikle parmaklara iğne sokulması, karıncalanma, yanma gibi durumlarla tarif edilir.
Parmak Uyuşması Nedir?
Parmak uyuşması, toplumda çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilen bir durumdur. Genellikle el parmaklarında uyuşma ortaya çıksa da nedene bağlı olarak ayak parmak uyuşması da görülebilmektedir. Parmak uyuşması kişiler tarafından genellikle parmaklara iğne sokulması, karıncalanma, yanma gibi durumlarla tarif edilir. Parmaklarda var olan uyuşma, eldeki kavrama yeteneğini engelleyerek el kullanımını olumsuz etkileyebilmektedir. Güç kaybı yaşanması olasıdır.
Bu parmak uyuşmaları, sağ el parmak uyuşması ,sol el parmak uyuşması, sağ veya sol ayak parmak uyuşması gibi genel olabileceği gibi sol ayak baş parmak uyuşması, sağ ayak baş parmak uyuşması gibi özel bazı bölgelerde de ortaya çıkabilmektedir. Bu özel yerlerde görülen uyuşmalar bazı hastalıklara işaret eder. Örneğin serçe parmak uyuşması, kolun sol yanında ilerleyen ulnar sinirin sıkışması sonrasında, kubital tünel sendromu adı verilen bir hastalık sonucunda ortaya çıkabilmektedir. Etkilenen tarafa göre sağ el serçe parmak uyuşması veya sol el serçe parmak uyuşması görülebilir. Baş parmak uyuşması ise genelde karpal tünel sendromu adı verilen bir durum sonucunda ortaya çıkar. Bu hastalıkta genelde işaret ve orta parmak uyuşması da duruma eşlik eder. Ayak baş parmak uyuşması da o bölgeye ait sinirlerin sıkışması sonucunda hissedilebilmektedir. Bazı durumlarda sol el parmak uyuşması, kalp krizi ile ilişkilendirilir. Normalde kalp krizinde sol kola yayılan ağrı ve uyuşmalar oluşabilir. Ancak bunlar genelde üst kol kısmında daha yaygındır. Ancak kişinin özelliklerine bağlı olarak daha nadir olsa da parmaklara yayılan ağrı ve uyuşmalar olabilmektedir.
Parmak uyuşması, ara ara ortaya çıkabileceği gibi gün boyunca da hafif veya şiddetli hissedilebilir. Semptomların şiddeti parmak uyuşmasına neden olan duruma göre değişiklik gösterir. Bu yüzden öncelikle parmak uyuşmasına neden olan hastalık bir hekim tarafından ortaya konmalı ve sonra tedavisi uygulanmalıdır.
Parmak Uyuşması Nedenleri Nelerdir?
Parmak uyuşmasının birkaç farklı nedeni olabilmektedir. Bu nedenlerden bazıları ciddi durumlara sebebiyet verirken bazıları daha hafif olarak atlatılabilmektedir. Bunun için altta yatan durumun tespiti oldukça önem taşır. Parmak uyuşmasının olası nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
Diyabet
Diyabet yani şeker hastalığında insülin adı verilen hormon düşük seviyelerdedir veya vücutta etki gösteremez durumdadır. Bu durumda kan şekerini düşüren bir hormon olan insülin etkisini gösteremez ve kan şekeri yükselir. Bu durumda da tedavi olunmadığı durumda sinirler zamanla bu yüksek şekerden dolayı hasar görür. Sinirlerin hasar görmesi halinde periferiknöropati adı verilen bir durum ortaya çıkar. Parmak uyuşması, periferiknöropatide görülebilecek bir semptom olsa da genelde başka belirtilere de neden olur. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
Ayaklarda veya bacaklarda karıncalanma veya uyuşma
Kollarda karıncalanma veya uyuşma
Ağrı veya kramplar
Kas güçsüzlüğü
Dengede bozulmalar
Reflekslerde yavaşlama
Parmaklarda yanma
Yüksek kan şekerinin sinirlere zarar vermesi durumunda, bu hasarı tersine çevirebilecek net bir tedavi yoktur. Ancak bazı reçeteli ilaçlar, semptomlarla başa çıkmaya yardımcı olabilmektedir. Bu ilaçlar, antidepresanlar, antikonvülsanlar ve bazı cilt kremleri olarak sıralanabilir. Nöropatinin oluşmaması için kan şekerini kontrol altına almak gerekmektedir.
Karpal Tünel Sendromu
El bileğinde karpal tünel olarak bilinen küçük bir alan bulunur. Parmakları ve elleri kontrol eden ve o bölgedeki kaslara ait çoğu sinir bu tünelden geçer.
Bilgisayarda çalışmak veya bilekleri zorlayan başka faaliyetler yapmak, karpal tünel üzerindeki dokularda tahrişe neden olarak o bölgenin şişmesine neden olabilmektedir. Ayrıca artrit gibi eklemleri etkileyen durumlarda da bu şişme ortaya çıkabilmektedir.
Bu bölgedeki oluşan şişme ve tahriş, sinirleri sıkıştırarak parmaklarda uyuşmaya neden olabilmektedir. Buna da karpal tünel sendromu adı verilmektedir. Karpal tünel sendromunda oluşabilecek diğer belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
Ellerde veya parmaklarda ağrı
Ellerde veya parmaklarda yanma
Eldeki kaslarda zayıflık
Parmakların kullanılması gereken işlerde zorluk
Sinirlerde Sıkışma
Karpal tünel sendromunun yanı sıra, bir dizi başka sağlık sorunu da kollarındaki veya bileklerdeki sinirleri sıkıştırarak veya hasarlayarak parmak uyuşmasına neden olabilmektedir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
Sinir yaralanmaları
Kaslarda büyüme
Kan damarlarında genişleme
Kistler
Bunların hepsinden biri veya daha fazlası parmaktaki uyuşma nedeni olabilmektedir. Genellikle bu hastalıklarda ek olarak kollarda ağrı, güçsüzlük ve halsizlik de hissedilir.
Alkol Kullanım Bozuklukları
Uzun süre ağır miktarlarda alkol almak, alkolik polinöropati adı verilen bir tür sinir hasarına yol açabilir. Uygun sinir fonksiyonu için tiamin, folat, niasin, B6 ve B12 vitaminleri ve E vitamini gereklidir. Çok fazla alkol içmek direkt sinir hasarına neden olabileceği gibi bu besin maddelerinin seviyelerini değiştirerek de alkolik nöropati oluşumuna neden olur. Bu durum da parmak uyuşmasına neden olabilir. Alkolik polinöropatide oluşabilecek diğer semptomlar şu şekilde sıralanabilir:
Kollarda, bacaklarda veya ayaklarda karıncalanma
Kollarda veya bacaklarda ağrı
Yürürken düşme veya tökezleme
Kas zayıflığı, kramplar veya spazmlar
Yutma veya yemek yemede sorun
İdrar tutmada zorluk
Mesanenin tamamen boşalmadığını hissetmek
Cinsel işlev bozukluğu
Konuşmada bozulma
Kusma ve bulantı
Fibromiyalji
Fibromiyalji, başlıca kas ağrısı, nedensiz yorgunluk, uyku bozuklukları gibi durumların eşlik ettiği bir hastalıktır. Bu hastalığın nedeninin herhangi bir nedenle beyin ve omuriliğin ağrı sinyallerini işlemedeki problem olduğu düşünülmektedir. Belirtiler birdenbire ortaya çıkabileceği gibi psikolojik bir stres, travma, enfeksiyon gibi durumlar sonrasında da ortaya çıkabilmektedir.
Kadınların fibromiyalji görülme olasılığı erkeklere göre daha yüksektir. Fibromiyaljisi olan kadınlarda genellikle ek olarak baş ağrısı, çene eklemi bozukları, anksiyete ve depresyon da görülür. Parmak uyuşması da diğer bir fibromiyalji semptomu olabilmektedir.
Bu hastalıkların dışında daha nadir olarak parmak uyuşmasına neden olan durumlar da bulunur. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
Beyin veya omurilik yaralanması
Omuz sakatlığı
Lyme hastalığı veya sifiliz gibi enfeksiyonlar
Kemoterapi yan etkisi
Parmak Uyuşması Teşhisi
Parmak uyuşmasının teşhisi hastanın verdiği tıbbi öykü ve yapılan fizik muayene ile kolaylıkla konulabilir. Ancak önemli olan parmak uyuşmasına neden olan durumu ortaya çıkarmaktır. Bunun için hekim şüphelendiği duruma yönelik özel teşhis yöntemleri uygular.
Parmak uyuşması semptomu için uygulanan ilk tanı yöntemi genelde MR'dir. MR ile birlikte öncelikle uyuşmanın olduğu bölgedeki kemikler ve yumuşak doku zedelenmeleri tespit edilebilir. Bunlardaki sorunlar sinir üzerine etki ederek uyuşmalara neden olabilmektedir.MR taramasında genellikle parmak uyuşmasına neden olabilecek aşağıdaki bölgelerdeki sorunlar tespit edilmeye çalışılır:
Boyun
Omuzlar
Bilek
Parmaklar
Bu görüntülemenin dışında hekim genelde kan tetkiklerinin de yapılmasını ister. Bu testlerde şeker hastalığı, bazı vitamin eksiklikleri gibi parmak uyuşmasına neden olan durumlar tespit edilebilir. Bunların haricinde sinir iletimindeki sorunların tespit edilmesi için nörologlar tarafından sinir taramaları yapılabilir.
Parmak Uyuşması Tedavisi
Diyabet tedavisinde amaç yüksek olan kan şekerini düşürmektir. Bunun için ilk öncelikle hastanın tip 1 veya tip 2 diyabetten hangisine sahip olduğu tespit edilmelidir. Daha sonra tip 1 diyabet için yoğunlaştırılmış insülin enjeksiyonu tedavileri uygulanırken, tip 2 diyabet için bazı hap tedavileri veya insülin enjeksiyonları kullanılabilmektedir. Kan şekerinin uygun şekilde düşürülmemesi sonucunda periferiknöropati ortaya çıkabilmektedir. Periferiknöropatinin ortaya çıkmasından sonra durumu tamamen geri çevirmek mümkün olmasa da var olan semptomları kontrol altına almak için bazı ilaç tedavileri uygulanabilmektedir. Bu tedaviler şu şekilde sıralanabilir:
Anti epileptik ilaçlar
Antidepresanlar
Ağrı kesici ilaçlar
Ağrı kesici kremler
Karpal tünel sendromunda, bileklerdeki baskıyı azaltmak için bazı değişiklikler yapılmalıdır. Özellikle bilgisayar, akıllı telefon veya diğer cihazları kullanırken el ve kolları dinlendirmek için sık sık ara verilmelidir. Fare ve klavye kullanırken bilekler fazla bükülmemeli ve düz tutulmalıdır. Bu gibi değişiklikler hem karpal tünel sendromu oluşumuna engel olur hem de var olan semptomların azalmasına imkan verir. Bu süreçte ayrıca bilek pozisyonunun düzgün olmasını sağlamak için hekim tarafından bilek atelleri kişiye takılabilir. Bilekteki aşırı şişmenin azalması için steroid iğneleri uygulanabilir. Karpal tünel sendromu dışında sinirlerde hasara ve sıkışmaya neden olan diğer durumlarda da çeşitli tedaviler uygulanır. Bu tedaviler, sıkışan sinirin nedenine bağlıdır. Ortak olarak semptomları kötüleştiren aktivitelerden uzak durulmalıdır. Bazı durumlarda da siniri onarmak için ameliyat gerekebilmektedir.
Alkolik nöropatiyi tedavi etmek için yapabilecek en önemli şey alkolü bırakmaktır. Bunun için özel rehabilitasyonlara katılmak gerekebilir. Alkol kullanımı kısıtlandıktan sonra nöropati tedavisine odaklanılabilinir. Alkol polinöropatisi tedavisinde var olan semptomlar önem taşır. Genelde kişiye özel bu semptomlara yönelik tedaviler uygulanır. Bu tedaviler şu şekilde sıralanabilir:
Sinir sağlığını iyileştirmek için vitamin takviyeleri
Reçeteli ağrı kesiciler
Trisiklikantidepresanlar ve antikonvülzanlar
İdrar yapma sorunu olanlar için bazı ilaçlar
Kas atrofisine yardımcı olmak için fizik tedavi
Fibromiyalji tedavisi genellikle hem ilaç hem de bazı terapi yöntemleri ile yapılır. Bu tedaviler kişiye özel olarak değişebileceği gibi herkeste aynı etkiyi göstermeyebilir. Ancak kişiye özel uygulanan farklı tedaviler bir araya geldiğinde genellikle az ya da çok bir cevap alınır. Fibromiyaljide görülen ağrıyı azaltmak ve uykuyu düzeltmek için bazı ilaçlar kullanılabilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
Ağrı kesiciler: Ağrı kesiciler, fibromiyaljide oluşan ağrıları azaltmada işe yarayabilmektedir. Ancak opioid gibi bazı ağır ağrı kesici ilaçları dikkatli kullanmak gerekir. Bu ilaçlar bağımlılık yapabilme özelliğindendir. Bu yüzden kesinlikle doktorun önerdiği gibi kullanılamalıdır.
Antidepresanlar: Duloksetin gibi etken maddeye sahip antidepresan ilaçlar, fibromiyalji ile alakalı ağrıları ve uyku bozukluklarını hafifletmek amacıyla sıklıkla reçete edilir.
Anti-epileptik ilaçlar: Epilepsiyi tedavi etmek için kullanılan bazı ilaçlar, fibromiyalji ağrılarını hafifletmek için kullanılabilmektedir. Gabapentin ve pregabalin gibi ilaçlar, fibromiyaljiyi tedavi etmek için onaylanmıştır.
İlaç tedavisi dışında bazı terapi yöntemleri, fibromiyaljinin semptomlarını azaltmak için kullanılabilmektedir. Özellikle fizik tedaviler, kişiye kas gücünü geri kazandırmak amacıyla ve esneklik kazandırmak amacıyla uygulanır. Ağrıların da bu şekilde bazı hastalarda bir miktar azaltılabildiği tespit edilmiştir.
Parmak Uyuşması Tedavi Edilmezse
Parmak uyuşması tedavi edilmediği takdirde altta yatan nedenlere bağlı olarak bazı sorunlar oluşabilmektedir. Diyabet gibi durumların tedavi edilmemesi durumunda oluşan parmak uyuşmaları, bazen geri dönüşümsüz olmaktadır. Bu durum da kişiye günlük hayatta çok büyük bir kayıp olarak geri dönmektedir. Karpal tünel sendromunun tedavi edilmemesi halinde oluşan eldeki güçsüzlük günlük işlerin yapılmasına engel olur. Alkol kullanım bozukluğu veya sinir hasarı gibi durumlarda da uyuşmaların ve güçsüzlüğün düzelmeme olasılığı bulunur.
Hamilelikte Parmak Uyuşması
Hamilelik sırasında da normal dönemlerde olduğu gibi parmak uyuşmaları ortaya çıkabilmektedir.Gebelikte sol veya sağ parmak uyuşması genellikle karpal tünel sendromu ile ilişkilidir. Genellikle de sağ veya sol orta parmak uyuşması, işaret ve baş parmak uyuşmaları görülür. Bu uyuşmaların yanında ağrı da ortaya çıkabilmektedir.
Karpal tünel sendromu, hamilelikte yaygın olarak görülür. Bunun nedeni artan kan hacminden dolayı kişinin ödem yaratmaya meyilli olmasıdır. Bilekte de sıvı birikmeye başlar. Bu birikme sonucu oluşan şişlik, median sinir adı verilen, ele ve parmaklara inen ve uyuşmaya neden olan bir siniri sıkıştırır. Ayrıca bu dönemde parmaklarla bir şeyi kavramak da zorlaşır.
Hamilelikteki karpal tünel sendromu genellikle ikinci veya üçüncü trimester yani 3-9. aylar arasında ortaya çıkar. Bir hamilelikte karpal tünel sendromu yaşama, diğer gebeliklerdeki riski de arttırır. Bazı durumlarda hastalığın semptomları bebeğin doğmasından sonra bile bir süre devam edebilir. Hamilelikte çok fazla kilo almak da hastalık riskini arttıran bir diğer durumdur.
Karpal tünel sendromu kişiyi oldukça rahatsız eden bir durum olsa da genelde çok ciddi olarak değerlendirilmez. En geç doğum yaptıktan sonraki 3 ay içinde kaybolma eğilimindedir. Bu süreç içinde vücuttaki sıvı miktarı ve hormonlar normale dönmeye başlar. Ancak şiddetli ağrı ve uyuşmalarda hekime başvurulmalı ve gereken tedavi uygulanmalıdır.
Parmak Uyuşması İçin Hangi Doktora Gidilmelidir?
Parmak uyuşması için genel olarak gidilmesi gereken bölüm nörolojidir. Ancak spesifik nedenin bulunduğu durumlarda, farklı bölümlere de gidilebilmektedir. Diyabet gibi durumlarda endokrin bölümünde, fibromiyaljide ise romatoloji bölümüne başvurulabilir. Parmak uyuşmasının bilinen bir nedeni olmadığında, uzun sürdüğünde, ek semptomlar varlığında vakit kaybetmeden hekime başvurulmalıdır.