Panoramik röntgen, diş hekimliğinde çene kemikleri ve dişlerin tek bir görüntüde değerlendirilmesini sağlayan özel bir görüntüleme tekniğidir. Geleneksel diş röntgenlerinden farklı olarak hem üst hem alt çeneyi, sinüsleri ve çene eklemini aynı karede gösterir. Bu yöntemde, hasta sabit dururken X-ışını kaynağı ve film/dedektör başın etrafında 180-240 derece dönerek tek seferde kapsamlı veri toplar.

Panoramik Röntgenin Kullanım Alanları

• Diş Çürükleri ve Kistler: Gizli çürüklerin, kök enfeksiyonlarının veya kistlerin tespiti
• Gömülü Dişler: 20 yaş dişleri gibi gömülü dişlerin pozisyonunun belirlenmesi
• Çene Kırıkları: Travma sonrası kemik kırıklarının değerlendirilmesi
• Ortodontik Planlama: Diş dizilimi ve çene ilişkilerinin analizi
• İmplant Planlaması: Kemik yoğunluğu ve yüksekliğinin ölçülmesi

Avantajları

• Hızlı ve Konforlu: Çekim süresi ortalama 15-20 saniyedir, ağrısızdır.
• Düşük Radyasyon: Standık diş röntgen serilerine göre %50-70 daha az radyasyon içerir.
• Kapsamlı Görüntü: Tek seferde tüm dişler, sinüsler ve çene eklemi görüntülenir.
• Erken Teşhis: Tümör veya kist gibi patolojilerin erken evrede yakalanmasını sağlar.

Sınırlamalar ve Dezavantajlar

• Detay Eksikliği: Küçük çürükler veya diş minesi mikro çatlakları için yetersiz kalabilir.
• Görüntü Bozukluğu: Hasta hareketi veya pozisyon hatası görüntüde bulanıklığa yol açabilir.
• 3B Eksikliği: Kemik yoğunluğu ölçümü için CBCT kadar hassas değildir.

Çekim Öncesi Hazırlık ve Süreç

1. Hazırlık: Takılı metal eşyalar (küpe, piercing, gözlük) çıkarılır. Kurşun yelek giydirilir.
2. Pozisyon Alma: Hasta çenesini sabitleyici aparata yerleştirir, ısırma bloğunu ısırır.
3. Cihaz Ayarları: Teknisyen boy ve açıyı kişiye özel ayarlar.
4. Çekim: Cihaz baş etrafında sessizce dönerken derin nefes alıp sabit durulur.

Radyasyon Güvenliği
Ortalama doz 4-15 µSv’dir (doğal yıllık radyasyonun %1-2’si). Hamilelerde acil durumlar dışında ertelenir. Kurşun yelekler tiroid ve göğüs bölgesini korur.

Sık Sorulan Sorular

• Ne Sıklıkla Çekilmeli? Rutin kontrollerde 2-3 yılda bir, tedavi planlamasında ihtiyaç halinde.
• Çocuklarda Güvenli mi? 5 yaş üstünde güvenle uygulanır, doz pediatrik protokollerle düşürülür.
• Fiyat Aralığı: 2024 itibariyle Türkiye’de 300-800 TL arası değişir.

Yeni Teknolojik Gelişmeler

• Dijital Sensörler: Görüntü kalitesini artırırken radyasyonu %30 daha azaltır.
• AI Destekli Analiz: Yapay zeka yazılımları kist/tümör riskini otomatik tarar.
• 3D Füzyon: CBCT ile birleştirilmiş hibrid görüntüleme cerrahi planlamada kullanılır.

Diş hekimliğinin vazgeçilmez tanı aracı olan panoramik röntgen, doğru uygulandığında minimum riskle maksimum klinik fayda sunar. Ancak detay gerektiren vakalarda ek görüntüleme yöntemleriyle desteklenmesi önerilir.