Yumurtalık kanseri, kadın üreme sisteminde sessizce ilerleyen ve genellikle geç evrede teşhis edilen ciddi bir hastalıktır. Erken belirtilerin silik olması nedeniyle "sessiz katil" olarak anılır. Bu makalede, over kanserinin türleri, risk faktörleri, güncel tedavi seçenekleri ve korunma stratejilerini kapsamlı şekilde ele alacağız.
Over Kanseri Türleri ve Özellikleri
Epitelial over kanseri, tüm vakaların %90’ını oluşturan en yaygın türdür. Yumurtalık yüzeyindeki hücrelerden kaynaklanır. Germ hücreli tümörler ise genç kadınlarda daha sık görülür ve yumurta üreten hücrelerde başlar. Nadir rastlanan seks kord-stromal tümörler ise hormon üreten dokulardan gelişir. Her türün agresiflik düzeyi ve tedavi yaklaşımı farklılık gösterir.
Risk Faktörleri ve Korunma
Ailede over veya meme kanseri öyküsü, BRCA1/BRCA2 gen mutasyonları ve 50 yaş üstü olmak önemli risk unsurlarıdır. Hiç doğum yapmamış kadınlarda risk artarken, doğum kontrol hapı kullanımı ve tüplerin bağlanması koruyucu etki sağlar. Obezite, endometriozis ve hormon replasman tedavisi de dikkat edilmesi gereken diğer faktörlerdir.
Belirtiler ve İpuçları
Hastalık erken evrede spesifik şikayetlere yol açmaz. Ancak aşağıdaki semptomlar 2 haftadan uzun sürerse dikkat gerektirir:
- Karında şişkinlik ve ağrı
- İştah kaybı veya çabuk doyma hissi
- Sık idrara çıkma ihtiyacı
- Pelvik bölgede baskı hissi
- Adet düzensizlikleri veya anormal kanamalar
Teşhis Yöntemleri
Tanı süreci transvajinal ultrason ve CA-125 kan testi ile başlar. Şüpheli durumlarda MR veya PET-CT gibi görüntüleme teknikleri kullanılır. Kesin tanı için laparoskopik biyopsi ile doku örneği alınır. Genetik testler özellikle ailesel vakalarda BRCA mutasyon analizi için kritiktir.
Evreleme ve Tedavi Yaklaşımları
- Cerrahi: Histerektomi ve bilateral salpingo-ooforektomi (rahim ve yumurtalıkların alınması) standart tedavidir.
- Kemoterapi: Carboplatin ve Paklitaksel içeren rejimler ameliyat sonrası sıklıkla uygulanır.
- Hedefe Yönelik Tedaviler: BRCA mutasyonu taşıyanlarda PARP inhibitörleri (Olaparib) etkilidir.
- İmmünoterapi: Tümör mikroçevresini hedefleyen yeni nesil ilaçlar klinik denemelerde umut vaat etmektedir.
Yaşam Tarzı Önerileri
Düzenli jinekolojik kontroller ve transvajinal ultrason taramaları erken teşhis şansını artırır. Akdeniz tipi beslenme (zeytinyağı, baklagiller, yeşil sebzeler) ve düzenli egzersiz riski %30’a varan oranda azaltır. Asbest maruziyetinden kaçınmak ve talk pudrası kullanmamak önemli korunma adımlarıdır.
Nüks Durumunda Yönetim
Tekrarlayan vakalarda CA-125 seviyeleri ve PET-CT ile takip yapılır. İkinci basamak tedavide lipozomal doksorubisin veya bevacizumab gibi anjiyogenez inhibitörleri kullanılır. Palyatif bakım ile yaşam kalitesinin artırılması bu sürecin önemli bir parçasıdır.
Psikolojik Destek ve Rehabilitasyon
Tanı sonrası psikoonkoloji desteği, hastaların kaygıyla baş etmesine yardımcı olur. Erken menopoz semptomları için hormon replasman alternatifleri ve kemik sağlığını koruyucu tedaviler önerilir. Lenfödem riskine karşı fizyoterapi programları uygulanır.
