MERS (Orta Doğu Solunum Sendromu), MERS-CoV adlı bir koronavirüsün neden olduğu ciddi bir solunum yolu enfeksiyonudur. İlk kez 2012 yılında Suudi Arabistan’da tanımlanan bu virüs, yüksek ateş, öksürük ve nefes darlığı gibi belirtilerle kendini gösterir. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf bireylerde ölümcül komplikasyonlara yol açabilir.
MERS Virüsü Nasıl Bulaşır?
MERS-CoV’un doğal konakçısı tek hörgüçlü develerdir. İnsanlara temel bulaşma yolu, enfekte develerle doğrudan veya dolaylı temas sonucu gerçekleşir. Virüsün insandan insana geçişi ise yakın temas, öksürük veya hapşırıkla yayılan damlacıklar aracılığıyla olur. Hastane ortamlarında yetersiz enfeksiyon kontrol önlemleri, sağlık çalışanları arasında bulaş riskini artırır.
Risk Faktörleri ve Yaygın Görüldüğü Bölgeler
MERS vakalarının %85’inden fazlası Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar gibi Orta Doğu ülkelerinde bildirilmiştir. Deve çiftliği çalışanları, sağlık personeli ve kronik hastalığı olanlar (diyabet, kalp yetmezliği) yüksek risk grubunda yer alır. Virüs, Hac veya Umre ziyaretleri sırasında uluslararası yayılım gösterebilir.
Belirtiler ve Klinik Seyir
Enfeksiyon genellikle 2-14 günlük kuluçka süresinin ardından ateş, öksürük ve kas ağrısı ile başlar. İlerleyen günlerde zatürre ve böbrek yetmezliği gibi komplikasyonlar gelişebilir. Vakaların %35-40’ı yoğun bakım gerektirecek kadar ağır seyreder. Kronik akciğer hastalarında ölüm oranı %40’a kadar çıkabilmektedir.
Teşhis Yöntemleri
MERS şüphesi olan hastalarda burun sürüntüsü veya balgam örneklerinden PCR testi yapılır. Akciğer grafisi veya BT ile zatürre bulguları değerlendirilir. Serolojik testler (IgG/IgM antikorları) geçmiş enfeksiyonları tespit etmek için kullanılır.
Tedavi ve Yönetim
MERS için onaylanmış spesifik bir antiviral tedavi bulunmamaktadır. Destekleyici tedavide oksijen desteği, sıvı replasmanı ve sekonder enfeksiyonlar için antibiyotikler kullanılır. Deneysel aşamadaki ilaçlar (interferon-beta, lopinavir/ritonavir) ağır vakalarda denenebilir.
Korunma Stratejileri
- Develerle temastan sonra eller en az 20 saniye sabunlu suyla yıkanmalı.
- Hasta kişilerle aynı ortamda maske kullanılmalı ve temas sınırlandırılmalı.
- Sağlık tesislerinde temas izolasyonu ve hava yolu önlemleri uygulanmalı.
- Orta Doğu’ya seyahat edenler çiğ deve sütü veya iyi pişmemiş et tüketmemeli.
MERS ve COVID-19 Farkları
Her iki hastalık da koronavirüs kaynaklı olsa da MERS’in bulaşıcılığı COVID-19’a göre daha düşüktür. Ancak MERS’in ölüm oranı (%34) COVID-19’dan (%2-3) çok daha yüksektir. COVID-19’a karşı geliştirilen aşılar MERS için koruma sağlamaz.
MERS Aşısı Çalışmaları
DNA tabanlı aşılar ve spike protein hedefli aday aşılar klinik denemeler aşamasındadır. Hayvan modellerinde umut vaat eden sonuçlar alınsa da insanlar üzerinde etkinlik çalışmaları devam etmektedir.
