Meningosel, nöral tüp defektleri grubunda yer alan ve omurganın gelişimsel bir anomalisi olarak tanımlanan bir durumdur. Bu hastalıkta, omuriliği çevreleyen zar (meninksler), omurgadaki bir açıklıktan dışarı çıkarak kesecik benzeri bir yapı oluşturur. Diğer spina bifida türlerinden farklı olarak meningoselde sinir dokusu bu kesenin içinde yer almaz, bu nedenle genellikle daha hafif seyreder. Ancak erken teşhis ve doğru yönetim, komplikasyonların önlenmesi açısından kritiktir.

Meningosel Nasıl Oluşur?
Nöral tüpün gebeliğin ilk 28 gününde kapanması gerekir. Bu süreçte folik asit eksikliği, genetik faktörler veya çevresel etkiler nedeniyle kapanma tamamlanamazsa meningosel gibi anomaliler ortaya çıkar. Oluşan kesecik genellikle sırtın alt bölgesinde görülür ve doğum sonrası cerrahi ile kapatılması gerekebilir.

Kimlerin Meningoselli Çocuğu Olma Riski Yüksektir?

1. Folik Asit Eksikliği Olan Anneler: Gebelik öncesi ve erken dönemde yetersiz folik asit alımı, nöral tüp defektleri riskini 10 kat artırır.
2. Aile Öyküsü: Daha önce meningosel veya spina bifidalı çocuk sahibi olan ailelerde risk artar.
3. Diyabet ve Obezite: Kontrolsüz diyabet veya anne adayının vücut kitle indeksinin 30’un üzerinde olması.
4. Bazı İlaç Kullanımları: Epilepsi tedavisinde kullanılan valproik asit gibi ilaçlar, nöral tüp gelişimini olumsuz etkileyebilir.
5. Çevresel Faktörler: Yüksek ısıya maruz kalmak (sauna, uzun süreli sıcak banyo) veya ağır metallerle temas.

Hamilelikte Teşhis Nasıl Konulur?

• AFP Testi: Gebeliğin 16-18. haftalarında yapılan kan testiyle yüksek alfa-fetoprotein seviyeleri tespit edilebilir.
• Detaylı Ultrason: 18-22. haftalarda omurgadaki açıklık ve kese görüntülenebilir.
• Amniyosentez: Şüpheli durumlarda amniyotik sıvıdan örnek alınarak kesin tanı konur.

Meningosel Tedavi Yöntemleri
Doğum sonrası ilk 24-48 saat içinde cerrahi müdahale ile kese kapatılır. Ameliyat, enfeksiyon riskini azaltır ve omuriliği korur. Fizik tedavi, idrar yolu enfeksiyonlarının önlenmesi ve hareket kabiliyetinin artırılması için destekleyici olarak uygulanır.

Risk Azaltma Stratejileri

• Gebelik planlayan kadınların doğum öncesi 3 ay boyunca günde 400-800 mcg folik asit alması.
• Diyabetli annelerin kan şekerinin gebelik öncesi ve sırasında sıkı kontrolü.
• Obezite durumunda dengeli beslenme ve hekim gözetiminde kilo yönetimi.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Gebelikte anormal AFP sonuçları, ultrasonda omurga anomalisi şüphesi veya aile öyküsü varsa perinatal tanı merkezlerine başvurmak gerekir. Doğum sonrası meningosel tanısı alan bebeklerde nöroşirurji ve pediatri konsültasyonu şarttır.