Makat sarkması (rektal prolapsus), rektumun anüsten dışarı doğru çıkması durumudur. Hem kadınlarda hem erkeklerde görülebilen bu rahatsızlık, özellikle 50 yaş üstü bireylerde ve kronik kabızlık sorunu yaşayanlarda yaygındır. İşte bu sağlık sorununun detaylı analizi:
Makat Sarkmasının Temel Nedenleri
Bu durum pelvik taban kaslarının zayıflamasıyla ilişkilidir. Uzun süreli kronik kabızlık ve ıkınma alışkanlığı ana tetikleyiciler arasındadır. Geçirilmiş pelvik cerrahiler, doğum travmaları, sinir hasarları ve yaşlanmaya bağlı doku zayıflığı da risk faktörlerini oluşturur. Kronik öksürük, ağır kaldırma veya prostat büyümesi gibi karın içi basıncını artıran durumlar da sarkmayı kolaylaştırır.
Belirtiler ve Tanı Kriterleri
- Anüsten pembe-kırmızı renkte doku çıkması (başlangıçta elle itilebilir, ileri evrede kalıcı)
- Dışkı kaçırma (inkontinans) veya tam boşalamama hissi
- Mukuslu akıntı ve anal bölgede ıslaklık hissi
- Kanama ve ağrılı dışkılama
- Tuvalet sonrası anüs bölgesinde dolgunluk hissi
Tanı için fizik muayene esastır. Hastadan ıkınması istenerek sarkma gözlemlenir. Rektal tuşe, defekografi (özel röntgen) ve anorektal manometri gibi testlerle kas fonksiyonları değerlendirilir.
Tedavi Seçenekleri
1. Cerrahi Dışı Yaklaşımlar:
- Pelvik taban egzersizleri (Kegel) ve biofeedback tedavisi
- Kabızlık önleyici diyet (lif takviyeleri, bol sıvı)
- Dışkı yumuşatıcı ilaçlar
2. Cerrahi Yöntemler:
- Abdominal Yaklaşım: Karından yapılan rektopeksi (rektumun sakrum kemiğine tespiti)
- Perineal Yaklaşım: Alt yoldan yapılan Altemeier prosedürü (sarkan kısmın çıkarılması)
- Staplerlı Teknikler: STARR prosedürü gibi minimal invaziv yöntemler
Risk Faktörleri ve Korunma
- Kronik kabızlık yönetimi
- Ağır kaldırmaktan kaçınma
- Doğru dışkılama pozisyonu (ayakların yükseltilmesi)
- Pelvik taban kas egzersizlerinin düzenli uygulanması
Komplikasyonlar
Tedavi edilmezse ülserasyon, doku nekrozu, bağırsak tıkanıklığı ve yaşam kalitesinde ciddi düşüş gelişebilir. İleri evrelerde dışkı kaçırma oranı %60’ı aşar.
Hangi Doktora Başvurulmalı?
Genel cerrahi uzmanları ve proktoloji kliniği olan merkezler tercih edilmelidir. Bağırsak alışkanlıklarındaki değişimler veya anüsten doku çıkması durumunda vakit kaybedilmemelidir.
Ameliyat Sonrası Süreç
- İlk 6 hafta ağır kaldırma ve ıkınma yasağı
- Yüksek lifli diyetle kabızlık önleme
- Düzenli kontrollerle nüksün önlenmesi
- Pelvik fizyoterapi desteği
Makat sarkması yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyen ancak doğru tedaviyle kontrol altına alınabilen bir durumdur. Erken evrede teşhis edildiğinde cerrahi dışı yöntemlerle de yönetilebilir.
