Lipaz, pankreas tarafından üretilen ve yağların sindiriminde kritik rol oynayan bir enzimdir. Bağırsaklarda trigliseritlerin parçalanarak yağ asitlerine dönüştürülmesini sağlar. Kandaki lipaz seviyeleri, özellikle pankreas sağlığını değerlendirmek için önemli bir belirteçtir.

Lipaz Testi Neden Yapılır?
Doktorlar genellikle şu durumlarda lipaz testi ister:

• Şiddetli karın ağrısı, bulantı veya kusma şikayetleri
• Pankreatit (pankreas iltihabı) şüphesi
• Safra kesesi hastalıkları veya bağırsak tıkanıklığı
• Kronik pankreas problemlerinin takibi
• Karın travması sonrası iç organ hasarı kontrolü

Normal Lipaz Değerleri
Yetişkinlerde normal lipaz aralığı 13-60 U/L‘dir. Bu değerler laboratuvara göre küçük farklılıklar gösterebilir. Çocuklarda ise yetişkinlere kıyasla daha düşük seviyeler normal kabul edilir.

Lipaz Yüksekliği Neden Olur?

• Akut Pankreatit: En sık neden. Lipaz seviyeleri 5-10 kat artabilir.
• Kronik Pankreatit: Tekrarlayan ataklarda yükselir.
• Pankreas Kanseri: Tümör nedeniyle enzim salınımı bozulur.
• Safra Kesesi İltihabı (Kolesistit)
• Böbrek Yetmezliği: Enzim atılımının azalmasına bağlı.
• Bağırsak Tıkanıklığı veya Delinmesi
• Kabakulak gibi viral enfeksiyonlar

Yüksek Lipaz Belirtileri

• Üst karında şiddetli, yayılan ağrı
• Bulantı ve yağlı yiyeceklerle artan kusma
• Ateş ve nabız hızlanması
• Karında şişkinlik ve hassasiyet
• Dışkı renginde açılma (yağ sindirimi bozulduğunda)

Lipaz Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?
Düşük lipaz seviyeleri nadirdir. Olası nedenler:

• Kalıcı Pankreas Hasarı (kronik pankreatit sonucu)
• Kistik Fibrozis: Mukus birikimi enzim üretimini engeller.
• Çölyak Hastalığı gibi emilim bozuklukları

Tedavi Yöntemleri

• Pankreatit Tedavisi: Hastanede yatış, sıvı desteği, ağrı kesiciler ve sindirim dinlendirme.
• Altta Yatan Nedenin Kontrolü: Safra taşları için ERCP, enfeksiyonlarda antibiyotikler.
• Diyet Değişiklikleri: Yağsız beslenme, alkol ve sigaranın bırakılması.
• Enzim Takviyeleri: Kronik durumlarda pankreas enzim preparatları.

Doğal Destek Yolları

• Zencefil ve Zerdeçal: Anti-inflamatuar etkisiyle pankreası korur.
• Düşük Yağlı Diyet: Tam tahıllar, sebzeler ve yağsız proteinler.
• Antioksidanlar: C vitamini (biber, maydanoz) ve E vitamini (badem, ıspanak).

Ne Zaman Doktora Gidilmeli?

• 24 saati geçen şiddetli karın ağrısı
• Kusma ile rahatlamayan bulantı
• Sarılık (gözlerde veya ciltte sararma)
• Açıklanamayan kilo kaybı

Lipaz testi sonuçları mutlaka uzman hekim tarafından değerlendirilmelidir. Pankreatit acil müdahale gerektiren bir durum olduğundan, yukarıdaki belirtilerde zaman kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.