Koltuk altında ele gelen beze (lenfadenopati), sıklıkla bağışıklık sisteminin bir tepkisi olarak ortaya çıkar. Bu şişlikler genellikle ağrılı veya ağrısız olabilir ve boyutları bezelye büyüklüğünden cevize kadar değişkenlik gösterir. Çoğu durum enfeksiyon kaynaklı olsa da, nadiren ciddi hastalıkların işareti olabilir.
Koltuk Altı Bezesinin Yaygın Nedenleri
Koltuk altı bezelerinin en sık karşılaşılan sebebi enfeksiyonlardır. Tıraş sonrası oluşan kıl kökü iltihapları, bakteriyel enfeksiyonlar veya viral hastalıklar lenf düğümlerinin şişmesine yol açabilir. Mantar enfeksiyonları ve kedi tırmığı hastalığı gibi durumlar da benzer reaksiyonlara neden olur. Otoimmün hastalıklar (romatoid artrit, lupus) ve bazı aşılar (COVID-19, tifo) vücudun savunma mekanizmasını tetikleyerek beze oluşumuna yol açabilir. Meme kanseri ve lenfoma gibi onkolojik durumlar da koltuk altında ağrısız, sert kitlelerle kendini gösterebilir.
Belirtiler ve Alarm İşaretleri
Enfeksiyon kaynaklı bezeler genellikle ağrılı ve hareketliyken, kanser kaynaklı olanlar sert ve yapışık hissedilir. Ateş, gece terlemesi ve açıklanamayan kilo kaybı gibi sistemik belirtiler ciddiye alınmalıdır. Bezenin iki haftadan uzun süre geçmemesi, hızla büyümesi veya 2 cm’den büyük olması durumunda acil tıbbi değerlendirme gereklidir. Memede eşlik eden kitle veya cilt değişiklikleri meme kanseri şüphesini artırır.
Teşhis Yöntemleri
Tanı süreci fizik muayene ile başlar. Doktor bezelerin boyutunu, kıvamını ve hareketliliğini değerlendirir. Tam kan sayımı ve enfeksiyon belirteçleri laboratuvar testlerinde önceliklidir. Ultrason, kist ile solid kitle ayrımında kritik rol oynar. Şüpheli durumlarda mamografi, MR veya PET-BT gibi ileri görüntüleme yöntemleri kullanılır. Kesin tanı için ince iğne aspirasyon biyopsisi veya eksizyonel biyopsi yapılabilir.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi altta yatan nedene göre şekillenir. Bakteriyel enfeksiyonlarda antibiyotikler (amoksisilin-klavulanat) kullanılırken viral kaynaklı olanlarda semptomatik tedavi yeterlidir. Apseler cerrahi drenaj gerektirebilir. Otoimmün hastalıklarda kortikosteroidler veya immünomodülatör ilaçlar reçete edilir. Kanser vakalarında ise tümör tipine göre cerrahi, kemoterapi veya radyoterapi protokolleri uygulanır.
Evde Uygulanabilecek Yöntemler
- Ilık kompres: Günde 3 kez 10 dakika uygulama şişliği azaltır
- Hijyen: Tahriş edici deodorantlardan kaçınmak ve tıraş bıçağı değişimi
- Ağrı yönetimi: NSAİİ’ler (ibuprofen) doktor onayıyla kullanılabilir
- Bitkisel destek: Papatya kompresi cilt irritasyonunu hafifletebilir
Önleme Stratejileri
Koltuk altı beze oluşumunu engellemek için düzenli lenfatik drenaj masajı faydalı olabilir. Tıraş öncesi antiseptik solüsyonlar kullanmak enfeksiyon riskini azaltır. Alüminyumsuz doğal deodorantlar tercih edilmeli ve sentetik kumaşlar yerine pamuklu giysiler tercih edilmelidir. Bağışıklık sistemini güçlendiren C vitamini ve çinko açısından zengin beslenme önemlidir.
Hangi Uzmanlık Alanına Başvurulmalı?
İlk değerlendirme için aile hekimi veya genel cerrahi uzmanı uygundur. Enfeksiyon şüphesinde enfeksiyon hastalıkları bölümü, kanser durumunda ise onkoloji veya meme cerrahisi konsültasyonu gereklidir. Lenfatik sistemle ilgili kompleks vakalarda immünoloji uzmanına danışılmalıdır.
