Sağ karın ağrısı, farklı şiddet ve karakterde ortaya çıkabilen yaygın bir şikayettir. Bu bölgede karaciğer, safra kesesi, apandisit ve sağ böbrek gibi hayati organlar bulunduğundan, ağrının kaynağını doğru teşhis etmek kritik önem taşır.
Yaygın Sebepler ve Belirtileri
Apandisit genellikle göbek çevresinde başlayıp sağ alt kadrana yerleşen keskin ağrıyla kendini gösterir. Bulantı, kusma ve iştahsızlık eşlik edebilir. Safra kesesi taşları veya kolesistit ise sağ üst kadranda şiddetli sancıya, özellikle yağlı yemeklerden sonra omuza vuran ağrılara neden olur. Böbrek taşları bel bölgesinden kasığa yayılan kolik tarzı ağrı, idrarda kan ve bulantı ile karakterizedir.
Kadınlara Özgü Nedenler
Yumurtlama ağrısı (mittelschmerz) adet döngüsünün ortasında batma şeklinde hissedilir. Yumurtalık kisti patlaması ani başlangıçlı keskin ağrıya yol açarken, dış gebelik tek taraflı şiddetli ağrı, vajinal kanama ve baş dönmesi ile kendini belli eder. Endometriozis kronik ağrı ve adet dönemlerinde şiddetlenme yapabilir.
Sindirim Sistemi Kaynaklı Sorunlar
Gastrit ve ülser mide bölgesinde yanma hissi oluştursa da ağrı sağ üst kadrana yayılabilir. Bağırsak tıkanıklığı şiddetli kramplar, gaz çıkaramama ve kusma ile kendini gösterir. İnflamatuar bağırsak hastalıkları (Crohn, ülseratif kolit) ise kanlı ishal ve kilo kaybıyla birlikte görülür.
Diğer Önemli Nedenler
Kas gerilmeleri hareketle artan lokalize ağrı yapar. Zona hastalığı ciltte su toplamış kabarcıklar ve şimşek çakar tarzda ağrı ile seyreder. Pankreatit üst karında kuşak tarzı ağrı, bulantı ve sırt ağrısına yol açar.
Acil Müdahale Gerektiren Belirtiler
- Ani başlayan dayanılmaz ağrı
- Sert ve hassas karın (tahta karın)
- Kanlı kusma veya dışkı
- Yüksek ateşle birlikte ağrı
- Bilinç bulanıklığı
Tanı Yöntemleri
Fizik muayenede rebound hassasiyeti ve defans gibi bulgular değerlendirilir. Kan testleri enfeksiyon ve enflamasyon belirteçlerini ölçer. Ultrason safra taşları ve apandisit için ilk tercihtir. Bilgisayarlı tomografi (BT) iç organ yaralanmaları ve tümörlerde detay sağlar. Endoskopi üst sindirim sistemi sorunlarını teşhis eder.
Tedavi Yaklaşımları
Apandisit ve safra kesesi iltihabı acil cerrahi gerektirir. Böbrek taşları ESWL (şok dalgası) veya üreteroskopi ile tedavi edilir. Enfeksiyonlar antibiyotikle kontrol altına alınır. Kas ağrıları istirahat ve ağrı kesicilerle düzelir.
Evde Ağrı Yönetimi
- Hafif ağrılarda ılık su torbası uygulaması
- Nane-limon gibi gaz giderici bitki çayları
- Yağlı ve baharatlı gıdalardan kaçınma
- Stres yönetimi için nefes egzersizleri
Önleyici Tedbirler
- Lifli gıdalarla beslenerek kabızlığı önleme
- Günde 2 litre su tüketimi
- Düzenli egzersizle sindirimi destekleme
- Alkolden ve sigaradan uzak durma
Hangi Doktora Gidilmeli?
Genel cerrahi (apandisit, safra kesesi), üroloji (böbrek taşları), gastroenteroloji (sindirim sorunları) veya kadın hastalıkları (jinekolojik nedenler) doğru başvuru branşlarıdır. Ağrı 48 saatten uzun sürerse veya şiddetlenirse mutlaka uzmana danışılmalıdır.
