Kanda enfeksiyon (sepsis), vücudun bir enfeksiyona karşı verdiği kontrolsüz tepki sonucu hayati organlarda hasar oluşmasıdır. Erken teşhis ve tedavi edilmezse ölümcül olabilen bu durum, tıbbi acil müdahale gerektirir. İşte sepsis hakkında bilinmesi gerekenler:
Sepsis Nedir?
Sepsis, bakteri, virüs veya mantar gibi patojenlerin kana karışmasıyla başlayan sistemik bir inflamatuar yanıttır. Bağışıklık sisteminin aşırı tepkisi nedeniyle damar geçirgenliği artar, kan basıncı düşer ve organ yetmezliği gelişebilir. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, yılda 11 milyon kişi sepsis nedeniyle hayatını kaybetmektedir.
Belirtileri Nelerdir?
- Erken Evre: Yüksek ateş veya düşük vücut sıcaklığı, titreme, hızlı kalp atışı.
- İlerlemiş Evre: Nefes darlığı, bilinç bulanıklığı, ciltte solukluk veya lekelenme.
- Şok Aşaması: Kan basıncının tehlikeli derecede düşmesi (septik şok).
Kimler Risk Altında?
- 65 yaş üstü bireyler ve yenidoğanlar.
- Kronik hastalığı olanlar (diyabet, kanser, böbrek yetmezliği).
- Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler (kemoterapi alanlar, HIV hastaları).
Teşhis Yöntemleri
- Kan Kültürü: Enfeksiyon etkenini belirlemek için yapılır.
- Biyokimyasal Testler: CRP, prokalsitonin gibi inflamasyon belirteçleri ölçülür.
- Görüntüleme: Enfeksiyon odağını bulmak için akciğer filmi veya BT kullanılır.
Tedavi Süreci
- Antibiyotikler: Etkene yönelik geniş spektrumlu antibiyotikler ilk 1 saat içinde başlanır.
- Sıvı Desteği: Damar yoluyla sıvı verilerek kan basıncı dengelenmeye çalışılır.
- Vazopresörler: Sıvı tedavisine rağmen düşük tansiyon devam ederse norepinefrin gibi ilaçlar kullanılır.
- Kaynak Kontrolü: Apse varsa drenaj, nekrotik doku varsa cerrahi temizlik yapılır.
Ölüm Riski Nedir?
Sepsisin ölümcüllüğü, tedaviye ne kadar erken başlandığına ve altta yatan hastalıklara bağlıdır. Hafif sepsis vakalarında ölüm oranı %10-20 iken, septik şokta bu oran %40-60’a çıkar. Yaşlılarda ve bağışıklığı zayıf bireylerde risk daha yüksektir.
Korunma Yöntemleri
- Enfeksiyonları zamanında tedavi etmek.
- Aşıları tamamlamak (pnömokok, grip aşısı gibi).
- Cerrahi işlemlerde sterilizasyona dikkat etmek.
- Kronik hastalıkları kontrol altında tutmak.
Ne Zaman Acile Başvurulmalı?
Ateşle birlikte bilinç bulanıklığı, nefes almada güçlük veya ciltte morarma gibi belirtiler varsa zaman kaybetmeden hastaneye gidilmelidir. Sepsis, saatler içinde hızla ilerleyebilen bir acil durumdur.