Kan uyuşmazlığı, anne ve bebeğin kan grupları arasındaki Rh faktörü uyumsuzluğundan kaynaklanan bir durumdur. Özellikle annenin Rh negatif, bebeğin ise Rh pozitif olduğu durumlarda ortaya çıkar. Bu uyumsuzluk, gebelik sırasında veya doğum esnasında anne ile bebek kanının temas etmesi halinde ciddi sorunlara yol açabilir. Rh immünoglobulin iğnesi (kan uyuşmazlığı iğnesi), bu riski önlemek için kritik bir role sahiptir.

Kan Uyuşmazlığı Nasıl Oluşur?
Rh faktörü, kırmızı kan hücrelerinin yüzeyinde bulunan bir proteindir. Annenin Rh negatif, babanın Rh pozitif olması durumunda bebek Rh pozitif olabilir. Gebelik veya doğum sırasında anne ve bebek kanı karışırsa, annenin bağışıklık sistemi bebeğin Rh pozitif hücrelerini "yabancı" olarak algılar. Bu durumda annenin vücudu antikor üreterek bebeğin kan hücrelerini hedef alır.

Rh İmmünoglobulin İğnesinin Rolü
Kan uyuşmazlığı iğnesi, annenin antikor üretimini engelleyen bir tedavidir. Genellikle 28. gebelik haftasında ve doğumdan sonraki 72 saat içinde uygulanır. İğne, anne kanına geçen bebeğin Rh pozitif hücrelerini etkisiz hale getirerek bağışıklık tepkisini önler. Bu sayede hem mevcut gebelik hem de sonraki gebeliklerde risk azaltılır.

İğne Yapılmazsa Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar

1. Hemolitik Hastalık: Annenin ürettiği antikorlar plasenta yoluyla bebeğe geçer. Bebeğin kırmızı kan hücreleri parçalanır, şiddetli kansızlık (anemi) ve sarılık gelişebilir.
2. Hidrops Fetalis: Ağır anemide bebekte kalp yetmezliği, ödem ve organ hasarı görülebilir. Bu durum hayati risk taşır.
3. Yenidoğan Sarılığı: Bilirubin seviyesinin yükselmesi beyin hasarına (kernikterus) neden olabilir.
4. Sonraki Gebeliklerde Risk Artışı: Annenin bağışıklık sistemi bir kez antikor ürettiğinde, gelecek Rh pozitif bebeklerde komplikasyon riski katlanır.

Hemolitik Hastalığın Belirtileri ve Tedavisi

• Gebelikte: Ultrasonla bebekte anemi, kalp büyümesi veya plasenta kalınlaşması tespit edilebilir.
• Doğum Sonrası: Bebekte soluk cilt, sarılık, karaciğer-dalak büyümesi görülebilir.
• Tedavi: Şiddetli vakalarda intrauterin kan transfüzyonu veya erken doğum gerekebilir. Yenidoğan döneminde fototerapi veya kan değişimi uygulanır.

Kan Uyuşmazlığı İğnesi Kimlere Yapılmalı?

• Rh negatif annelerin ilk gebeliğinde (önceden antikor oluşmamışsa).
• Düşük, kürtaj veya dış gebelik sonrasında.
• Amniyosentez gibi invaziv işlemler sonrasında.

Önlemler ve Takip Süreci

• Rh negatif anneler gebelik boyunca düzenli antikor taraması yaptırmalı.
• İğne zamanlamasına titizlikle uyulmalı.
• Doğum sonrası bebekten kan grubu testi yapılarak Rh pozitif olup olmadığı kontrol edilmeli.

Sık Sorulan Sorular

• "İğne yan etki yapar mı?" Ağrı, hafif ateş veya enjeksiyon bölgesinde kızarıklık görülebilir, ancak ciddi yan etkiler nadirdir.
• "İğne sonrası antikor oluşursa ne yapılır?" Bu durumda gebelik yakından izlenir ve bebeğe özel tedaviler planlanır.

Kan uyuşmazlığı iğnesi, hem annenin hem de bebeğin sağlığını korumak için hayati öneme sahiptir. İhmal edilmesi durumunda ortaya çıkabilecek riskler, gebelik takibinin düzenli yapılması ve iğnenin zamanında uygulanmasıyla önlenebilir.