İntravenöz (IV) enjeksiyon, ilaç veya sıvıların doğrudan toplardamar içine verilmesi işlemidir. Bu yöntem, tedavinin hızlı başlamasını gerektiren acil durumlarda, sıvı kaybı yaşayan hastalarda veya ağız yoluyla alınamayan ilaçların uygulanmasında kritik rol oynar. İşte IV enjeksiyonun tüm yönleri:
Hangi Durumlarda Kullanılır?
- Acil Müdahaleler: Kalp krizi, şok, ağır alerjik reaksiyonlarda adrenalin gibi hayat kurtarıcı ilaçların hızlı verilmesi.
- Sıvı-Elektrolit Dengesizliği: Dehidratasyon, kan kaybı veya ameliyat sonrası sıvı replasmanı.
- Antibiyotik/Kemoterapi: Yüksek doz antibiyotikler, kanser ilaçları gibi oral yoldan etkisiz tedaviler.
- Beslenme Desteği: Total parenteral beslenme (TPN) ile bağırsak fonksiyonu bozuk hastalarda besin takviyesi.
Teknik Uygulama Aşamaları
- Ekipman Seçimi: Hastanın damar yapısına göre 18-22 G çaplı steril iğne ve enjektör.
- Damar Yolu Açma: Kolun üst kısmına turnike uygulanır, antiseptik solüsyonla (ör. %70 alkol) cilt temizlenir.
- Girişim: İğne 15-30° açıyla damara sokulur, kan geri akışı görüldüğünde turnike gevşetilir.
- İlaç Uygulama: Enjektör yavaşça itilir veya serum seti bağlanır.
- Çıkarma: İğne çıkarılıp steril pansuman yapılır.
Avantajları
- Anlık Etki: İlaçlar doğrudan kana karıştığından etki süresi 30-60 saniyedir.
- Biyoyararlanım: Mide-bağırsak sistemini bypass ederek %100 etkinlik sağlar.
- Doz Hassasiyeti: Kritik ilaçlarda (insülin, heparin) doz ayarı kolaydır.
Riskler ve Komplikasyonlar
- Enfeksiyon: Steril teknik uygulanmazsa selülit veya sepsis gelişebilir.
- Damar Hasarı: Yanlış girilirse hematom (morluk) veya flebit (damar iltihabı) oluşur.
- Hava Embolisi: Serum setindeki hava kabarcıkları ölümcül olabilir.
- Sıvı Yüklenmesi: Böbrek yetmezliği olanlarda akciğer ödemi riski.
Hemşirelik ve Hasta Güvenliği Protokolleri
- Eller: WHO’nun 5 aşamalı el hijyeni kuralları uygulanır.
- Doğrulama: Hastanın kimliği, ilacın adı/dozu/tarihi iki hemşire tarafından teyit edilir.
- Takip: Enjeksiyon bölgesi kızarıklık/şişme açısından 24 saat izlenir.
- Atık Yönetimi: Kullanılan iğneler kesici delici alet kutusuna atılır.
Özel Gruplarda Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Yaşlılar: İnce damarlarda daha küçük iğne (22-24 G) kullanılır.
- Çocuklar: Distraksiyon teknikleri (oyuncak, müzik) ile işbirliği sağlanır.
- Kronik Hastalar: Diyabetlilerde periferik damar yerine santral kateter tercih edilir.
Evde IV Tedavi ve Bakım
- Eğitim: Hastaya steril pansuman değişimi ve enfeksiyon belirtileri (ateş, kızarıklık) öğretilir.
- Ekipman: İlaç pompası kullanımı ve atık imhası için protokol verilir.
- Takip: Hemşire 48 saatte bir ev ziyareti yapar.
Alternatif Yöntemlerle Karşılaştırma
- İntramüsküler (IM): Kas içine uygulama, emilim yavaştır (20-30 dakika).
- Subkutan (SC): Cilt altına enjeksiyon, insülin gibi ilaçlarda kullanılır.
- Oral: Mide asidinden etkilenen ilaçlar (penisilin) için uygunsuzdur.
