Hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu, anne adaylarının yaklaşık %10-15’inde görülen yaygın bir sağlık sorunudur. Gebelik dönemindeki hormonal değişimler ve rahmin genişleyerek idrar yollarına baskı yapması, bakterilerin mesaneye yerleşmesini kolaylaştırır. Tedavi edilmediğinde erken doğum, düşük doğum ağırlığı ve böbrek enfeksiyonu gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
En Sık Görülen Belirtiler
- İdrar yaparken yanma veya sızı hissi
- Sık sık idrara çıkma ihtiyacı (özellikle geceleri)
- Pelvik bölgede basınç veya ağrı
- Bulanık, kötü kokulu veya kanlı idrar
- Ateş ve titreme (enfeksiyon böbreklere yayılırsa)
Risk Faktörleri ve Nedenleri
Gebelikte progesteron hormonundaki artış, idrar yollarındaki kasları gevşeterek bakterilerin yukarı çıkmasını kolaylaştırır. Büyüyen rahim, mesaneye baskı yaparak idrarın tam boşalmasını engeller. Bu da bakterilerin üremesi için uygun ortam oluşturur. Diyabet, tekrarlayan enfeksiyon öyküsü veya idrar yolu anomalileri riski artıran faktörlerdir.
Teşhis Yöntemleri
Tanı için öncelikle idrar tahlili (rutin analiz) yapılır. Lökosit veya nitrit varlığı enfeksiyonu işaret eder. Kesin teşhis için idrar kültürü ile bakteri türü ve antibiyotik duyarlılığı test edilir. Şiddetli vakalarda böbrek tutulumunu kontrol etmek için ultrason gerekebilir.
Gebelikte Güvenli Tedavi Yaklaşımları
-
Antibiyotik Tedavisi:
- Amoksisilin-klavulanat: İlk trimesterde tercih edilen güvenli seçenek
- Sefaleksin: İkinci ve üçüncü trimesterde yaygın kullanılır
- Fosfomisin: Tek doz tedavi için uygun
Antibiyotikler genellikle 7-14 gün kullanılır.
-
Semptom Yönetimi:
- Ağrı için parasetamol
- Mesaneyi rahatlatmak için ılık kompres
- Cranberry takviyeleri (doktor onayıyla)
-
Takip Protokolü:
Tedavi bitiminden 1 hafta sonra kontrol kültürü yapılmalıdır. Tekrarlayan enfeksiyonlarda düşük doz antibiyotik profilaksisi önerilebilir.
Komplikasyonlar ve Acil Durumlar
Tedavi edilmeyen enfeksiyonlar piyelonefrite (böbrek iltihabı) dönüşebilir. Bu durumda:
- Yüksek ateş (39°C üzeri)
- Böğür ağrısı
- Bulantı-kusma
görülür. Acil hastane yatışı ve intravenöz antibiyotik gerekir. Erken doğum riski 4 kat artar.
Korunma İçin Etkili Önlemler
- Günde 2-2.5 litre su tüketmek
- İdrarı uzun süre tutmamak
- Tuvalet sonrası önden arkaya temizlik
- Pamuklu iç çamaşırı kullanımı
- Cinsel ilişki sonrası idrara çıkmak
- Şekerli gıdaları sınırlamak
Doktor Kontrolü Gerektiren Durumlar
- İdrarda kan görülmesi
- 38°C üzeri ateş
- Bel bölgesinde şiddetli ağrı
- Antibiyotik kullanımına rağmen düzelmeyen şikayetler
Hamilelik boyunca idrar tetkiklerinin düzenli yapılması, asemptomatik bakteriyüriyi (belirtisiz enfeksiyon) önlemek için hayati önem taşır. Bu enfeksiyonların %40’ı tedavi edilmezse böbrek iltihabına ilerler.
