Güneş lekeleri (solar lentigo), cildin uzun süre güneş ışınlarına maruz kalması sonucu oluşan pigmentasyon bozukluklarıdır. Genellikle kahverengi veya ten renginde, yuvarlak şekilli ve sınırları belirgin olan bu lekeler, en sık yüz, el sırtı, omuzlar ve dekolte bölgesinde görülür. Çoğunlukla 40 yaş üzerinde ortaya çıksa da yoğun UV maruziyeti olan gençlerde de sıklıkla rastlanır.

Güneş Lekelerinin Oluşum Mekanizması
UV ışınları, cildin epidermis tabakasındaki melanosit hücrelerini uyararak melanin üretimini artırır. Bu artış, ciltte renk dağılımının düzensizleşmesine ve belirli bölgelerde melanin birikimine yol açar. Lekelerin koyulaşması; yaz aylarında UV indeksinin yükselmesi, solaryum kullanımı veya fototoksik ilaçların (bazı antibiyotikler, diüretikler) etkisiyle tetiklenebilir.

Risk Faktörleri ve Ayırıcı Tanı

• Cilt Tipi: Açık tenliler ve kolayca güneş yanığı gelişenler.
• Mesleki Maruziyet: Açık havada çalışanlar (inşaat işçileri, çiftçiler).
• Klinik Benzerlikler: Melazma, çiller veya aktinik keratozdan ayırt edilmesi gerekir. Malign lezyon şüphesinde dermatoskopik inceleme şarttır.

Modern Tedavi Yöntemleri

1. Topikal Ajanlar:

   • Hidrokinon: Melanin sentezini inhibe eder (kullanım süresi 3 ayı geçmemeli).
   • Retinoidler: Hücre yenilenmesini hızlandırır (Tretinoin krem).
   • C Vitamini: Antioksidan etkiyle pigmentasyonu azaltır.

2. Klinik Prosedürler:

   • Kimyasal Peeling: Glikolik asit veya TCA ile epidermisin kontrollü soyulması.
   • Lazer Tedavileri: Q-anahtarlı Nd:YAG lazer, melanini hedef alarak lekeyi parçalar.
   • Kriyoterapi: Sıvı nitrojenle dondurma (yan etki riski nedeniyle sınırlı kullanım).

3. Diyet ve Destekleyici Uygulamalar:

   • Oral Antioksidanlar: C ve E vitamini takviyeleri.
   • Yüzeyel Maskeler: Likopen içeren domates özütü veya yeşil çay uygulamaları.

Korunma Stratejileri

• Güneş Kremi: Yıl boyu SPF 50+ kullanımı (UV-A/UV-B filtreli).
• Fiziksel Bariyerler: Geniş kenarlı şapka ve UV korumalı kumaşlar.
• Zamanlama: Güneş ışınlarının dik geldiği 10:00-16:00 saatlerinde dışarı çıkmamak.

Yanlış Bilinenler ve Gerçekler

• Yanlış: "Kışın güneş kremi kullanmaya gerek yok."
  Gerçek: UV-A ışınları bulutlu havalarda ve camdan geçerek leke oluşturabilir.
• Yanlış: "Doğal yağlar (limon, sirke) lekeleri temizler."
  Gerçek: Asidik maddeler ciltte tahriş ve hiperpigmentasyonu artırabilir.

Doktor Kontrolü Gerektiren Durumlar

• Lekelerin ani koyulaşması, sınırların düzensizleşmesi.
• Kaşıntı, kanama veya renk değişikliği.
• Ailede cilt kanseri öyküsü eşliğinde yeni oluşan lezyonlar.

Güneş lekelerinin tedavisi ortalama 2-6 ay sürebilir. Başarı oranı, lekenin derinliği ve hastanın cilt tipine göre değişir. Kalıcı sonuç için koruyucu önlemlerin sürekli uygulanması şarttır.