Gizli şeker (prediyabet), kan şekeri seviyelerinin normalden yüksek ancak diyabet tanısı koyacak kadar yüksek olmadığı bir durumdur. Erken teşhis edilmezse Tip 2 diyabete dönüşebilir. Bu yazıda, gizli şekerin nasıl ölçüldüğü, hangi testlerle tespit edildiği ve dikkat edilmesi gerekenler ele alınmaktadır.
Gizli Şeker Nedir?
Gizli şeker, insülin direncinin başladığı vücudun glukozu etkili şekilde kullanamadığı bir metabolik durumdur. Belirti vermeden ilerlediği için düzenli tarama testleriyle tespit edilebilir. Özellikle ailesinde diyabet öyküsü olanlar, fazla kilolu bireyler ve hareketsiz yaşam tarzına sahip kişiler risk altındadır.
Gizli Şeker Tespitinde Kullanılan Testler
-
Açlık Kan Şekeri Testi:
En yaygın kullanılan yöntemdir. 8-12 saatlik açlık sonrası alınan kanda şeker seviyesi ölçülür.- Normal Değer: 70-99 mg/dL
- Gizli Şeker: 100-125 mg/dL
- Diyabet: 126 mg/dL ve üzeri
-
Oral Glukoz Tolerans Testi (OGTT):
Açlık kan şekeri ölçümünden sonra 75 gram glukoz içirilir. 2 saat sonra tekrar kan alınarak değerlendirme yapılır.- Normal Değer: 140 mg/dL altı
- Gizli Şeker: 140-199 mg/dL
- Diyabet: 200 mg/dL ve üzeri
-
HbA1c Testi:
Son 3 aylık ortalama kan şekeri seviyesini gösterir.- Normal Değer: %5,7 altı
- Gizli Şeker: %5,7-6,4
- Diyabet: %6,5 ve üzeri
Testler Nasıl Yapılır?
- Açlık Kan Şekeri: Test öncesi en az 8 saat aç kalınması gerekir. Sabah aç karnına kan örneği alınır.
- OGTT: Açlık kan testinden sonra şekerli solüsyon içilir. 2 saat boyunca fiziksel aktivite yapılmadan beklenir ve tekrar kan verilir.
- HbA1c: Açlık gerektirmez. Herhangi bir zamanda kan örneği alınabilir.
Kimler Tarama Yaptırmalı?
- Ailesinde Tip 2 diyabet öyküsü olanlar
- Vücut kitle indeksi (BMI) 25 üzerinde olanlar
- Hareketsiz yaşam tarzına sahip bireyler
- Gebelik diyabeti geçmişi olan kadınlar
- Polikistik over sendromu (PKOS) tanılı kişiler
Sonuçların Yorumlanması
Test sonuçları gizli şeker aralığında çıkarsa, yaşam tarzı değişiklikleri önerilir. Dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve kilo kontrolüyle diyabet riski %58 oranında azaltılabilir. Doktorunuz 6 ayda bir kan takibi önerebilir.
Önemli Uyarılar
- Test öncesi stres veya enfeksiyon sonuçları etkileyebilir.
- HbA1c testi anemi veya hemoglobin varyantları olanlarda yanıltıcı olabilir.
- OGTT sırasında mide bulantısı hissedilirse test tekrarlanmalıdır.
Gizli şekerin erken teşhisi, yaşam kalitesini korumak için kritiktir. Risk grubundaysanız düzenli kontrolleri ihmal etmeyin.
