Gebelikte kolesterol yüksekliği, anne adaylarını endişelendiren yaygın bir durumdur. Hormonal değişimler ve metabolizmadaki artış nedeniyle kolesterol seviyelerinde fizyolojik yükselme görülebilir. Ancak kontrolsüz yükseklikler hem anne hem bebek sağlığı için risk oluşturabilir.
Gebelikte Kolesterol Neden Yükselir?
Gebelik sırasında östrojen ve progesteron hormonlarındaki artış, karaciğerin daha fazla kolesterol üretmesine yol açar. Bu durum plasenta gelişimi ve bebeğin hücre yapılanması için gereklidir. Sağlıklı gebelerde total kolesterol 200-300 mg/dL aralığına çıkabilir.
Risk Faktörleri
- Ailede yüksek kolesterol veya kalp hastalığı öyküsü
- Obezite (VKİ >30) veya aşırı kilo alımı
- Polikistik over sendromu (PKOS)
- Tiroid fonksiyon bozuklukları
- Kontrolsüz tip 2 diyabet
Tehlikeli Sınırlar ve Komplikasyonlar
400 mg/dL’yi aşan total kolesterol veya 160 mg/dL üzeri LDL seviyeleri risklidir. Bu durumda:
- Preeklampsi riski 2 kat artar
- Erken doğum olasılığı yükselir
- Bebekte gelişim geriliği görülebilir
- Anne adayında gelecekte kalp hastalığı riski artar
Tanı Yöntemleri
Kolesterol taraması için açlık lipid paneli yapılır. İdeal zaman 12-16. gebelik haftalarıdır. Testte:
- Total kolesterol
- LDL ("kötü" kolesterol)
- HDL ("iyi" kolesterol)
- Trigliserid değerleri ölçülür
Tedavi Yaklaşımları
-
Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Akdeniz diyeti (zeytinyağı, balık, kuruyemiş)
- Günde 30 dakika yürüyüş veya yüzme
- Trans yağlardan ve işlenmiş gıdalardan kaçınma
-
İlaç Tedavisi:
Statinler gebelikte genellikle önerilmez. Şiddetli vakalarda:- Omega-3 takviyeleri
- Düşük doz kolestiramin (hekim kontrolünde)
- Folik asit ve B12 desteği
Beslenme Önerileri
- Lif Kaynakları: Yulaf, elma, brokoli
- Proteinler: Somon, hindi göğsü, mercimek
- Yağlar: Avokado, çiğ badem, chia tohumu
- Sınırlanacaklar: Kırmızı et, tam yağlı süt ürünleri, kızartmalar
Doğum Sonrası Takip
Kolesterol seviyeleri genellikle 6-8 haftada normale döner. Emzirme döneminde düzenli kontroller önemlidir. Kalıcı yükseklik durumunda kardiyoloji konsültasyonu gerekebilir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
- Yüzde ani şişme veya şiddetli baş ağrısı
- Görme bulanıklığı veya ışık hassasiyeti
- Sağ üst karın ağrısı
- Trigliserid >500 mg/dL ölçümü
Gebelikte kolesterol yönetimi için kadın doğum uzmanı, dahiliye doktoru ve diyetisyen işbirliği esastır. Düzenli takiplerle sağlıklı bir gebelik süreci mümkündür.
