Gebelikte kum dökme (üreter taşları), hormonal ve fizyolojik değişimler nedeniyle sık görülen bir durumdur. Genişleyen rahmin idrar yollarına baskı yapması ve progesteron hormonunun idrar akışını yavaşlatması, taş oluşum riskini artırır. Bu durum hem anne hem de bebek sağlığı açısından dikkatli yönetim gerektirir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Hidrasyon Eksikliği: Yetersiz sıvı alımı idrarı konsantre ederek mineral birikimini kolaylaştırır.
- Genetik Yatkınlık: Ailede böbrek taşı öyküsü riski 2.5 kat artırır.
- Tekrarlayan İdrar Yolu Enfeksiyonları: Gebelikte artan enfeksiyonlar taş oluşumunu tetikler.
- Beslenme Alışkanlıkları: Yüksek oksalat içeren ıspanak, çikolata gibi gıdaların aşırı tüketimi.
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
- Ağrı: Bel veya kasık bölgesinde şiddetli, kramp tarzında ağrı (renal kolik)
- İdrarda Değişiklikler: Kanlı idrar (hematüri), sık idrara çıkma
- Bulantı-Kusma: Ağrıya eşlik eden sindirim sistemi semptomları
Tanı için ultrason ilk tercihtir. Radyasyon içermeyen bu yöntemle taşın boyutu ve yeri belirlenir. Gerektiğinde düşük doz MR (MR ürografi) kullanılır.
Tedavi Yaklaşımları
-
Konservatif Tedavi:
- Günde 2.5-3 litre su tüketimi
- Ağrı kontrolü için parasetamol (gebelik kategorisi B)
- Alpha-bloker ilaçlar (Tamsulosin) ile taşın düşürülmesi
-
Cerrahi Müdahaleler:
- Üreteroskopi (URS): İdrar kanalından girilerek taşın lazerle kırılması (24. haftadan sonra güvenli)
- Nefrostomi Tüpü: Böbreğe dışarıdan tüp yerleştirilmesi (enfeksiyon veya böbrek hasarı durumunda)
- Açık cerrahi sadece hayati risk durumlarında uygulanır.
Anne ve Bebek İçin Riskler
- Erken Doğum: Şiddetli renal kolik rahim kasılmalarını tetikleyebilir.
- İdrar Yolu Enfeksiyonu: Tedavi edilmeyen taşlar piyelonefrite yol açarak septik şok riski oluşturur.
- Fetal Büyüme Kısıtlılığı: Kronik ağrı ve enfeksiyon bebeğin gelişimini etkileyebilir.
Korunma Stratejileri
- Sıvı Alımı: İdrar renginin şeffaf sarı olması hedeflenmeli.
- Diyet Düzenlemesi:
- Tuz alımı <5 gr/gün
- Hayvansal protein sınırlandırılması
- Limonata tüketimi (sitrat içeriği taş oluşumunu engeller)
- Egzersiz: Haftada 150 dakika yürüyüş idrar akışını düzenler.
Acil Müdahale Gerektiren Durumlar
- 38°C’yi aşan ateş ve titreme
- İdrar çıkışının durması
- Şiddetli karın ağrısıyla rahim kasılmalarının başlaması
Gebelikte taş tedavisi, ürolog ve perinatolog işbirliğiyle planlanmalıdır. Çoğu vakada doğum sonrasına ertelenebilir, ancak anne-bebek hayatını tehdit eden durumlarda acil müdahale şarttır. Düzenli kontroller ve koruyucu önlemlerle riskler minimize edilebilir.
