Gebelik şekeri (gestasyonel diyabet), hamilelik döneminde ortaya çıkan kan şekeri yüksekliğiyle karakterize bir sağlık sorunudur. Genellikle 24-28. gebelik haftalarında teşhis edilen bu durum, hem anne hem de bebek için risk oluşturabilir. İşte gebelik şekeri hakkında bilinmesi gerekenler:
Gebelik Şekerinin Nedenleri
Gebelik şekeri, plasentadan salgılanan hormonların insülin direncini artırması sonucu gelişir. Risk faktörleri arasında;
- 35 yaş üstü gebelikler
- Ailede diyabet öyküsü
- Önceki gebelikte gestasyonel diyabet
- Polikistik over sendromu (PKOS)
- Obezite (VKİ >30) yer alır.
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
Gebelik şekeri genellikle belirti vermez. Tarama için 24-28. haftalarda 75 gram glukoz yükleme testi yapılır:
- Açlık kan şekeri ≥92 mg/dl
-
- saat değeri ≥180 mg/dl
-
- saat değeri ≥153 mg/dl olması tanı koydurur.
Anne ve Bebek İçin Riskler
- Annedeki riskler: Preeklampsi, erken doğum, sezaryen ihtiyacı
- Bebekteki riskler: Makrozomi (iri bebek), doğum travması, hipoglisemi, sarılık
Tedavi ve Yönetim
- Beslenme Planı:
- Kompleks karbonhidratlar (tam tahıllar, baklagiller)
- Günde 3 ana + 3 ara öğün
- Rafine şeker ve işlenmiş gıdalardan kaçınma
- Egzersiz: Haftada 150 dakika yürüyüş veya yüzme
- İlaç Tedavisi: Kan şekeri kontrolsüzse insülin veya metformin
- Kan Şekeri Takibi: Günde 4 kez ölçüm (açlık ve yemek sonrası)
Doğum Sonrası Takip
- Doğumdan 6-12 hafta sonra OGTT testi
- Tip 2 diyabet riski %70 artar
- Emzirme: Anne sütü insülin direncini azaltır
Önleyici Stratejiler
- Gebelik öncesi ideal kiloya ulaşma
- Düzenli fiziksel aktivite
- Düşük glisemik indeksli beslenme
- Erken gebelikte risk faktörlerinin değerlendirilmesi
Sık Sorulan Sorular
Soru: "Gebelik şekeri doğumdan sonra geçer mi?"
Cevap: Genellikle doğumla birlikte düzelir ancak yaşam boyu tip 2 diyabet riski 7 kat artar.
Soru: "İnsülin bebeğe zarar verir mi?"
Cevap: Plasentadan geçmediği için güvenle kullanılabilir.
Soru: "Şeker sınır değerleri neden önemli?"
Cevap: 1 mg/dl’lik şeker yüksekliği bile fetal komplikasyon riskini %6 artırır.
Gebelik şekeri tanısı alan annelerin endokrinoloji ve perinatoloji uzmanlarıyla koordineli takibi kritik önem taşır. Erken müdahale, ciddi komplikasyonların önlenmesinde anahtar rol oynar.
