Gastrin, mide-bağırsak sisteminin işlevinde kilit rol oynayan bir hormondur. Başlıca mide antrumunda ve duodenumda bulunan G hücreleri tarafından salgılanır. Protein içerikli besinlerin alımı, mide gerilmesi veya vagus siniri uyarısı gastrin salınımını tetikleyen faktörler arasındadır. Bu hormonun temel görevi mide asit üretimini düzenleyerek sindirim sürecini desteklemektir.

Gastrin Hormonunun Temel İşlevleri

• Mide Asit Salgısının Uyarılması: Parietal hücreleri aktive ederek hidroklorik asit (HCl) üretimini artırır.
• Mide Hareketlerinin Düzenlenmesi: Mide peristaltizmini hızlandırarak besinlerin sindirim kanalında ilerlemesini kolaylaştırır.
• Mukoza Onarımı: Mide mukozasının yenilenmesini ve koruyucu bariyerin güçlendirilmesini sağlar.
• Pankreas Enzim Salgısı: Sindirim enzimlerinin salınımını teşvik eder.

Gastrin Yüksekliğinin Nedenleri

• Zollinger-Ellison Sendromu: Pankreas veya duodenumdaki gastrinom tümörlerinin aşırı hormon üretimi.
• Kronik Atrofik Gastrit: Mide asidinin düşük olması nedeniyle G hücrelerinin kompansatuvar aşırı çalışması.
• Helikobakter Pilori Enfeksiyonu: Bakterinin neden olduğu kronik inflamasyonun gastrin üretimini artırması.
• Mide Çıkış Tıkanıklığı: Besinlerin duodenuma geçişinin engellenmesi sonucu sürekli gastrin uyarımı.
• Böbrek Yetmezliği: Hormon metabolizmasının bozulması.

Yüksek Gastrin Düzeylerinin Belirtileri

• İnatçı mide ekşimesi ve göğüs kemiği arkasında yanma hissi
• Tekrarlayan peptik ülserler (mide/duodenum)
• İshal ve yağlı dışkılama (steatore)
• Bulantı ve kusma atakları
• Kilo kaybı ve iştahsızlık

Teşhis Yöntemleri

1. Serum Gastrin Testi: Açlık durumunda 500 pg/mL üzeri değerler patolojik kabul edilir.
2. Sekretin Uyarı Testi: Gastrinoma şüphesinde IV sekretin sonrası gastrin düzeyinde >200 pg/mL artış tanı koydurucudur.
3. Endoskopi: Ülser, tümör veya gastrit varlığının değerlendirilmesi.
4. Görüntüleme: BT/MRI ile gastrinom lokalizasyonunun tespiti.

Tedavi Yaklaşımları

• Proton Pompa İnhibitörleri (PPI): Omeprazol, pantoprazol gibi ilaçlarla asit üretiminin baskılanması.
• Cerrahi: Gastrinom tümörlerinin rezeksiyonu veya metastaz varlığında debulking ameliyatı.
• Helikobakter Pilori Eradikasyonu: Antibiyotik kombinasyonları (klaritromisin + amoksisilin).
• Somatostatin Analogları: Octreotide ile hormon salınımının kontrolü.

Komplikasyonlar ve Risk Yönetimi

• Ülser Kanaması: Acil endoskopik müdahale gerektiren hayati tehlike.
• Vitamin B12 Eksikliği: Kronik asit baskılanmasına bağlı gelişebilir.
• Malignite Riskleri: Gastrinomların %60-90’ı malign olup karaciğer metastazı yapabilir.

Yaşam Tarzı Önerileri

• Baharatlı gıdalar, kafein ve alkolden kaçınmak
• Az az sık sık beslenme düzeni
• Stres yönetimi için yoga veya meditasyon
• Sigaranın bırakılması

Hangi Uzmanlık Alanına Başvurulmalı?
Gastrin yüksekliği şüphesinde gastroenteroloji bölümüne başvurulmalıdır. Endokrinoloji ve genel cerrahi uzmanları da multidisipliner yaklaşımda rol alır.