G6PD (glukoz-6-fosfat dehidrogenaz) eksikliği, dünya genelinde yaygın görülen kalıtsal bir enzim bozukluğudur. Bu durum, kırmızı kan hücrelerinin oksidatif strese karşı savunmasız kalmasına ve bazı ilaçların tetiklediği hemolitik krizlere yol açabilir. Cerrahi müdahaleler sırasında uygulanan anestezi protokolleri, G6PD eksikliği olan hastalarda özel bir yaklaşım gerektirir.
G6PD Eksikliği ve Anestezi İlişkisi
G6PD eksikliği olan bireylerde, oksidan ilaçlara maruziyet kırmızı kan hücrelerinin hızla parçalanmasına (hemoliz) neden olabilir. Anestezi sırasında kullanılan bazı ajanlar ve cerrahi stres, bu süreci tetikleyebilir. Bu nedenle anestezi öncesi hasta değerlendirmesi kritik önem taşır.
Riskli Anestezik İlaçlar ve Alternatifler
- Oksidan Etkili İlaçlar: Prilokain, benzokain gibi lokal anestezikler ve sulfonamid grubu antibiyotiklerden kaçınılmalıdır.
- Genel Anestezide Dikkat Edilmesi Gerekenler: Metilen mavisi ve nitrat içeren ajanlar hemoliz riskini artırabilir.
- Güvenli Alternatifler: Propofol, sevofluran ve parasetamol gibi ilaçlar genellikle tercih edilir.
Preoperatif Hazırlık ve Tetkikler
- Detaylı Öykü: Hastanın daha önce ilaçlara bağlı hemolitik reaksiyon geçirip geçirmediği sorgulanmalı.
- Laboratuvar Testleri: Tam kan sayımı, retikülosit sayımı ve G6PD aktivite testi yapılmalı.
- Oksidatif Stres Önlemleri: C vitamini veya E vitamini takviyesi gibi önlemler tartışmalıdır; doktor onayı olmadan uygulanmamalı.
Anestezi Yönetiminde Adımlar
- Hasta Eğitimi: Kullanılmaması gereken ilaçlar ve olası komplikasyonlar hakkında bilgilendirme yapılır.
- İlaç Seçimi: Oksidan potansiyeli düşük anestezikler ve analjezikler tercih edilir.
- Hemoliz Belirtilerinin Takibi: İdrarda koyulaşma, sarılık veya halsizlik durumunda acil müdahale planı hazır olmalı.
Postoperatif Bakım
Ameliyat sonrası dönemde hemoglobinde ani düşüş, bilirubin yüksekliği veya idrar renginde değişiklikler izlenmeli. Şüpheli durumlarda kan transfüzyonu veya eritrosit süspansiyonu gerekebilir.
Hamilelerde ve Çocuklarda Özel Durumlar
Gebelikte artan oksidatif stres nedeniyle daha dikkatli olunmalı. Çocuklarda ise febril hastalıkların hemoliz riskini artırabileceği unutulmamalı.
Sonuç Yerine
G6PD eksikliği olan hastalarda anestezi yönetimi, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Anestezi uzmanı, cerrah ve hematolog iş birliğiyle oluşturulan protokoller, komplikasyon riskini en aza indirir.
