FSH Hormonunun Tanımı ve İşlevleri
Folikül uyarıcı hormon (FSH), beyindeki hipofiz bezinden salgılanan ve üreme sağlığında kritik rol oynayan bir hormondur. Kadınlarda yumurtalıkları uyararak yumurta gelişimini ve östrojen üretimini sağlarken, erkeklerde testislerde sperm üretimini düzenler. Bu hormonun dengesi, hem kadınlarda adet döngüsünün hem de erkeklerde spermatogenezin sağlıklı işleyişi için hayati önem taşır.

FSH Testi Ne Zaman İstenir?

• Kadınlarda: Adet düzensizliği, infertilite, erken menopoz şüphesi veya yumurtalık rezervinin değerlendirilmesi durumlarında.
• Erkeklerde: Düşük sperm sayısı, testis fonksiyon bozukluğu veya hipofiz bezi sorunlarının araştırılmasında.
• Çocuklarda: Ergenlik gecikmesi veya erken ergenlik belirtilerinin incelenmesi amacıyla.

Normal FSH Değer Aralıkları
| Grup | Normal Değer (mIU/mL) |
|—————|————————|
| Kadınlar | |
| – Foliküler Faz | 3.5-12.5 |
| – Yumurtlama | 4.7-21.5 |
| – Luteal Faz | 1.7-7.7 |
| – Menopoz | 25.8-134.8 |
| Erkekler | 1.5-12.4 |
| Çocuklar | <6.7 (ergenlik öncesi) |

Yüksek FSH Düzeylerinin Nedenleri

• Kadınlarda: Yumurtalık yetmezliği, erken menopoz, Turner sendromu veya kemoterapi sonrası hasar.
• Erkeklerde: Testis yetmezliği (hipogonadizm), Klinefelter sendromu veya radyasyona maruziyet.
• Ortak Nedenler: Hipofiz tümörleri, kronik böbrek hastalığı veya alkol bağımlılığı.

Düşük FSH Düzeylerinin Nedenleri

• Hipofiz bezinin yetersiz çalışması (hipopituitarizm).
• Anoreksiya nervoza gibi yeme bozuklukları.
• Aşırı prolaktin salgılanması (hiperprolaktinemi).
• Obeziteye bağlı hormonal dengesizlikler.

FSH Yüksekliği ve Düşüklüğü Belirtileri

• Yüksek FSH: Kadınlarda sıcak basması, adet kesilmesi; erkeklerde libido kaybı, kas kütlesi azalması.
• Düşük FSH: Kadınlarda adet görememe, infertilite; erkeklerde sakal çıkmaması, testis küçülmesi.

Tedavi Yaklaşımları

• Hormon Replasman Tedavisi (HRT): Östrojen/testosteron takviyeleri ile semptomların giderilmesi.
• Tüp Bebek Tedavisi (IVF): Yüksek FSH’ye bağlı infertilitede yardımcı üreme teknikleri.
• İlaç Tedavisi: Dopamin agonistleri (prolaktin yüksekliğinde) veya GnRH analogları.
• Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Kilo kontrolü, stres yönetimi ve düzenli egzersiz.

Test Nasıl Yapılır?
Basit bir kan testi ile ölçülür. Kadınlarda adet döngüsünün 3. günü yapılması önerilir. Açlık gerektirmez, ancak öncesinde hormon ilaçları kesilmeli ve doktora bilgi verilmelidir.

FSH ile İlişkili Hastalıklar

• Polikistik over sendromu (PCOS)
• Hipofiz adenomları
• Primer over yetmezliği (POI)
• Hipogonadotropik hipogonadizm

Sık Sorulan Sorular

• "FSH değerim 15, hamile kalabilir miyim?"
  Değerlendirme için AMH testi ve transvajinal ultrason ile yumurtalık rezervi kontrol edilmeli.
• "Erkekte düşük FSH sperm kalitesini etkiler mi?"
  Evet, sperm üretimini azaltarak infertiliteye yol açabilir.
• "FSH yüksekliği kalıcı mıdır?"
  Altta yatan nedene bağlıdır. Erken menopoz durumunda genellikle kalıcıdır.