Et hastalığı (nekrotizan fasiit), deri altı dokuları ve kas zarını hızla tahrip eden nadir ama yaşamı tehdit eden bir bakteriyel enfeksiyondur. "Et yiyen bakteri" olarak bilinen bu hastalık, acil müdahale gerektiren tıbbi bir acil durumdur.
Et Hastalığı Nedir?
Nekrotizan fasiit, genellikle Streptococcus pyogenes veya Staphylococcus aureus gibi bakterilerin neden olduğu, yumuşak dokuların hızla yok olmasına yol açan bir enfeksiyondur. Enfeksiyon, ciltteki küçük bir kesikten veya yaradan vücuda girerek saatler içinde yayılabilir. Diyabet, bağışıklık yetmezliği veya periferik damar hastalığı olan kişilerde risk daha yüksektir.
Belirtiler ve İlk İşaretler
- Ani başlayan şiddetli ağrı (yarayla orantısız)
- Ciltte kızarıklık, şişlik ve morarma
- Ateş, titreme ve şiddetli halsizlik
- İlerleyen saatlerde içi sıvı dolu kabarcıklar
- Ciltte siyah nekrotik alanlar (doku ölümü)
- Tansiyon düşüklüğü ve şok tablosu
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Ciltte renk değişimi ve ağrılı alanların değerlendirilmesi
- Laboratuvar Testleri: CRP, sedimantasyon ve lökosit yüksekliği
- Görüntüleme: BT/MR ile doku hasarının yaygınlığının tespiti
- Cerrahi Eksplorasyon: Şüpheli bölgeden alınan doku örneğinin histopatolojik incelemesi
Tedavi Protokolü
- Acil Cerrahi Müdahale:
- Ölü dokuların geniş çaplı debridmanı
- Amputasyon (enfeksiyon ekstremitelere yayıldıysa)
- Antibiyotik Kombinasyonu:
- Geniş spektrumlu IV antibiyotikler (Penisilin + Klindamisin)
- Karbapenem grubu ilaçlar (Meronem)
- Destek Tedavileri:
- Yoğun sıvı resüsitasyonu
- Hiperbarik oksijen tedavisi
- İmmünoglobulin uygulaması
Risk Faktörleri
- Kontrolsüz diyabet
- Kronik böbrek yetmezliği
- IV ilaç bağımlılığı
- Karaciğer sirozu
- Kemoterapi gören hastalar
Korunma Stratejileri
- Açık yaraların temiz su ve sabunla hemen temizlenmesi
- Kirli ortamlarda yara bandı kullanımı
- Diyabet hastalarında ayak bakımına özen
- Isırık/yaralanma sonrası profilaktik antibiyotik
- Hijyenik pansuman malzemelerinin kullanımı
Komplikasyonlar ve Prognoz
Tedavi edilmeyen vakalarda %70-80 mortalite görülür. Erken müdahalede bile:
- Sepsis ve çoklu organ yetmezliği
- Toksik şok sendromu
- Kalıcı doku kaybı ve sakatlık
- Rehabilitasyon gerektiren fonksiyon kayıpları
Ne Zaman Acile Başvurulmalı?
- Yaralanma sonrası ani şiddetli ağrı
- Ateşle birlikte hızla yayılan kızarıklık
- Cilt renginde mor-kahverengi değişim
- Bilinç bulanıklığı ve tansiyon düşüklüğü
