Endokrinoloji, hormonlar ve bu hormonları üreten bezlerle ilgilenen bir tıp dalıdır. Metabolizma hastalıklarını da kapsayan bu bilim alanı, vücuttaki kimyasal dengenin korunmasında kritik rol oynar. İşte endokrinolojinin odaklandığı temel konular ve yaygın hastalıklar:

Endokrin Sistem ve Hormon Üreten Bezler
Endokrin sistem; hipotalamus, hipofiz, tiroid, paratiroid, böbreküstü bezleri, pankreas ve üreme organları (yumurtalık/testis) gibi yapılardan oluşur. Bu bezler, kan dolaşımına salınan hormonlar aracılığıyla büyüme, üreme, metabolizma ve stres yanıtı gibi süreçleri düzenler. Hormon dengesizlikleri, çeşitli kronik hastalıklara yol açabilir.

Endokrinolojinin İlgilendiği Başlıca Hastalıklar

• Diyabet (Şeker Hastalığı): İnsülin direnci veya eksikliği nedeniyle kan şekerinin yükselmesi.
• Tiroid Bozuklukları: Hipertiroidi (zehirli guatr), hipotiroidi ve Hashimoto tiroiditi.
• Obezite ve Metabolik Sendrom: Vücut ağırlığının kontrolüyle ilişkili hormonal düzensizlikler.
• Kemik Erimesi (Osteoporoz): Paratiroid hormonu veya D vitamini eksikliğine bağlı kemik yoğunluğu kaybı.
• Böbreküstü Bezi Hastalıkları: Cushing sendromu, Addison hastalığı gibi kortizol dengesizlikleri.
• Üreme Hormonu Bozuklukları: Polikistik over sendromu (PKOS), erkeklerde testosteron eksikliği.

Teşhis Yöntemleri
Endokrinologlar, hormon seviyelerini ölçmek için kan ve idrar testlerini kullanır. Tiroid ultrasonu, MR veya sintigrafi gibi görüntüleme teknikleriyle bezlerin yapısı incelenir. Örneğin, açlık kan şekeri ve HbA1c testleri diyabet tanısında altın standarttır.

Tedavi Yaklaşımları
Hormon replasman tedavileri (tiroid hormonu, insülin), ilaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleri sık başvurulan yöntemlerdir. Tip 1 diyabet hastalarında insülin pompası, Cushing sendromunda cerrahi müdahale gibi kişiselleştirilmiş tedaviler uygulanır.

Endokrinoloji ve Metabolizma İlişkisi
Metabolizma, vücudun besinleri enerjiye dönüştürme sürecidir. Endokrinologlar, metabolik sendrom gibi insülin direnciyle bağlantılı durumları yönetir. Obezite tedavisinde diyet, egzersiz ve hormonal düzenleyiciler bir arada kullanılır.

Sık Sorulan Sorular

• Endokrinolog Hangi Durumlara Bakar? Kilo dalgalanmaları, aşırı terleme, halsizlik veya adet düzensizliği gibi şikayetlerde başvurulur.
• Hormon Testleri Aç Karnına mı Yapılır? Bazı testler (açlık kan şekeri) için 8-12 saat açlık gerekebilir.
• Tiroid Nodülü Kansere Dönüşür mü? Nodüllerin %5-10’u kanserle ilişkilidir, bu nedenle biyopsi şarttır.

Endokrinoloji, yaşam kalitesini doğrudan etkileyen hormon dengesizliklerini çözmeyi hedefler. Düzenli kontroller ve erken teşhis, diyabet gibi kronik hastalıkların yönetiminde hayati önem taşır.