Emilim bozukluğu (malabsorpsiyon), ince bağırsağın besin maddelerini, vitaminleri ve mineralleri yeterince emememesi durumudur. Bu sorun, vücutta besin eksikliklerine yol açarak ciddi sağlık problemlerine neden olabilir. Emilim bozukluğu geçici veya kronik olabilir ve altta yatan nedenlerin doğru teşhisi tedavi süreci için hayati önem taşır.
Emilim Bozukluğunun Başlıca Nedenleri
- Enzim Eksiklikleri: Pankreatik yetmezlik (tripsin, lipaz eksikliği), laktoz intoleransı.
- Bağırsak Hastalıkları: Çölyak hastalığı, Crohn hastalığı, ülseratif kolit.
- Cerrahi Komplikasyonlar: Mide bypass ameliyatları, ince bağırsak rezeksiyonu.
- Enfeksiyonlar: Paraziter hastalıklar (giardiazis), bakteriyel aşırı çoğalma.
- Damarsal Sorunlar: İskemik bağırsak hastalığı, lenfatik tıkanıklıklar.
Belirtiler ve İşaretler
Emilim bozukluğunun semptomları, eksikliği olan besin maddesine göre değişiklik gösterir:
- Sindirim Sistemi: Kronik ishal, yağlı veya kötü kokulu dışkı (steatore), karın şişkinliği.
- Beslenme Eksiklikleri: Açıklanamayan kilo kaybı, kas erimesi, ödem.
- Vitamin Eksiklikleri: Demir eksikliği anemisi (halsizlik), D vitamini eksikliği (kemik ağrısı), K vitamini eksikliği (kanamalar).
- Nörolojik Bulgular: B12 vitamini eksikliğine bağlı uyuşma ve denge kaybı.
Teşhis Yöntemleri
- Kan Testleri: Hemogram, vitamin seviyeleri (B12, D, folat), elektrolit paneli.
- Dışkı Analizi: Steatore testi, elastaz düzeyi, enfeksiyon taraması.
- Görüntüleme: İnce bağırsak röntgeni, BT enterografi, kapsül endoskopi.
- Solunum Testleri: Hidrojen nefes testi (laktoz/fruktoz intoleransı).
- Biyopsi: Endoskopi ile ince bağırsak mukozasından örnek alınması.
Tedavi Yaklaşımları
- Diyet Düzenlemeleri: Glutensiz diyet (çölyak), düşük FODMAP diyeti (IBS).
- Enzim Takviyeleri: Pankreatik enzim replasmanı (Creon).
- Medikal Tedaviler: Antibiyotikler (bakteriyel aşırı çoğalma), kortikosteroidler (Crohn).
- Vitamin/Mineral Destekleri: B12 enjeksiyonları, demir infüzyonları.
- Cerrahi Müdahale: Striktürlerin genişletilmesi, fistül onarımı.
Komplikasyonlar ve Risk Yönetimi
Tedavi edilmeyen emilim bozukluğu; osteoporoz, büyüme geriliği (çocuklarda), periferik nöropati ve bağışıklık sistemi zayıflığına yol açabilir. Özellikle çölyak hastalarında lenfoma riski artar. Düzenli kontroller ve besin seviyelerinin izlenmesi, komplikasyonları önlemede kritik rol oynar.
Yaşam Tarzı Önerileri
- Probiyotik desteği ile bağırsak florasını desteklemek.
- Az az ve sık sık beslenerek sindirim yükünü hafifletmek.
- Alkol ve sigaradan uzak durmak.
- Stres yönetimi için yoga veya meditasyon uygulamaları.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
3 haftadan uzun süren ishal, kilo kaybı veya vitamin eksikliği bulgularında gastroenteroloji uzmanına danışılmalıdır. Çocuklarda büyüme geriliği veya gelişimsel sorunlar acil değerlendirme gerektirir.
