Egzama, ciltte kaşıntı, kızarıklık ve kurulukla kendini gösteren kronik bir deri hastalığıdır. Atopik dermatit olarak da bilinen bu rahatsızlık, cilt bariyerinin bozulması ve bağışıklık sisteminin aşırı tepkisi sonucu ortaya çıkar. İşte egzamanın oluşum mekanizması ve tetikleyici faktörler:

Egzamanın Temel Oluşum Süreci
Egzama, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin birleşimiyle gelişir. Cildin en dış tabakasındaki protein eksikliği, su kaybına ve tahriş edici maddelerin cilt altına sızmasına neden olur. Bu durum bağışıklık sistemini harekete geçirerek iltihaplı reaksiyonları tetikler. Sonuç olarak ciltte kaşıntı, pullanma ve kızarıklık gibi belirtiler ortaya çıkar.

Egzamayı Tetikleyen Başlıca Faktörler

• Genetik Yatkınlık: Filaggrin genindeki mutasyonlar, cilt bariyerinin zayıflamasına yol açar.
• Bağışıklık Sistemi Reaksiyonları: Th2 hücrelerinin aşırı aktivasyonu, histamin salınımını artırır.
• Çevresel Tetikleyiciler: Polen, toz akarları, sert sabunlar veya deterjanlar ciltte tahrişe neden olabilir.
• Stres ve Hormonal Değişimler: Adet döngüsü veya yoğun stres, egzama ataklarını şiddetlendirebilir.

Egzama Türleri ve Oluşum Mekanizmaları

1. Atopik Dermatit: En yaygın türdür. Genetik faktörler ve alerjik yatkınlıkla ilişkilidir. Genellikle çocuklukta başlar.
2. Kontakt Dermatit: Kimyasallar, metaller veya bitkilerle temas sonucu oluşur. Tahriş edici maddeye karşı cilt tepkisi gelişir.
3. Numuler Egzama: Dairesel şekilli lezyonlarla karakterizedir. Kuru cilt ve enfeksiyonlar tetikleyici olabilir.

Egzamanın Klinik Belirtileri
Egzama, vücudun farklı bölgelerinde farklı şekillerde kendini gösterir:

• Bebeklerde: Yüzde, saçlı deride ve dirseklerde kızarık kabuklu lezyonlar.
• Yetişkinlerde: El sırtı, diz arkası ve boyun bölgesinde kalınlaşmış cilt dokusu.
• Tüm Yaş Gruplarında: Gece artan kaşıntı, ciltte çatlaklar ve sıvı sızıntısı.

Teşhis ve Ayırıcı Tanı
Egzama tanısı genellikle fizik muayene ve hasta öyküsüyle konulur. Cilt biyopsisi veya yama testi, diğer dermatolojik hastalıklardan ayırt etmek için kullanılabilir. Sedef hastalığı veya mantar enfeksiyonları benzer belirtiler gösterebilir.

Tedavi Yaklaşımları
Egzama tedavisi, cilt bariyerini güçlendirmeye ve iltihabı kontrol altına almaya odaklanır:

• Nemlendiriciler: Seramid içeren kremler cildin su tutma kapasitesini artırır.
• Topikal Kortikosteroidler: Kaşıntı ve kızarıklığı azaltmak için kısa süreli kullanılır.
• Fototerapi: UV ışın tedavisi, dirençli vakalarda tercih edilir.
• Biyolojik İlaçlar: Dupilumab gibi hedefe yönelik tedaviler şiddetli atopik dermatitte kullanılır.

Egzamadan Korunma İpuçları

• Cildi tahriş eden sert kumaşlar yerine pamuklu giysiler tercih edin.
• Banyo süresini 10 dakikayla sınırlayın ve ılık su kullanın.
• Stres yönetimi için yoga veya meditasyonu deneyin.