Egzama (dermatit), ciltte kızarıklık, kaşıntı ve kurulukla karakterize kronik bir cilt rahatsızlığıdır. Genellikle ataklar halinde seyreden bu hastalık, her yaştan bireyi etkileyebilir. İşte egzamayla ilgili bilinmesi gereken kapsamlı bilgiler:

Egzama Türleri ve Özellikleri
Egzamanın farklı tipleri bulunur. Atopik dermatit en yaygın türdür ve genellikle alerjik bünyeli kişilerde görülür. Kontakt dermatit ise tahriş edici maddelerle temas sonucu oluşur. Diğer türler arasında el egzaması, numuler egzama ve staz dermatiti yer alır. Her bir türün tetikleyicileri ve tedavi yaklaşımları farklılık gösterir.

Egzamanın Yaygın Belirtileri

• Şiddetli kaşıntı (özellikle geceleri artan)
• Ciltte kırmızı veya kahverengimsi lekeler
• Pullanma ve kabuklanma
• Deride kalınlaşma ve çatlaklar
• Sıvı sızdıran kabarcıklar (akut dönemde)
• Cilt hassasiyetinde artış

Tetkikleyici Faktörler ve Nedenler
Egzama genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin etkileşimiyle ortaya çıkar. Sık tetikleyiciler arasında sert kimyasallar (deterjanlar, sabunlar), alerjenler (polen, toz akarları), stres, hormonal değişimler ve iklim koşulları yer alır. Cilt bariyer fonksiyonundaki bozukluklar, nem kaybına ve tahrişe yol açar.

Teşhis Süreci
Tanı için dermatolog öncelikle hastanın tıbbi öyküsünü alır. Fizik muayenede döküntülerin yeri, şekli ve dağılımı değerlendirilir. Alerjik köken şüphesinde yama testi (patch test) uygulanır. Ayırıcı tanı için sedef hastalığı veya mantar enfeksiyonları gibi diğer cilt rahatsızlıkları ekarte edilir.

Tedavi Seçenekleri

1. Topikal Tedaviler:
   • Kortikosteroidli kremler (kaşıntı ve inflamasyonu azaltır)
   • Kalcineurin inhibitörleri (tacrolimus, pimecrolimus)
   • Nemlendiriciler (seramid içerikli bariyer onarıcılar)
2. Sistemik Tedaviler:
   • Oral antihistaminikler (kaşıntı kontrolü)
   • İmmünosupresanlar (şiddetli vakalarda)
   • Biyolojik ajanlar (dupilumab)
3. Fototerapi: UVB ışın tedavisi dirençli vakalarda kullanılır.

Yaşam Tarzı Önerileri

• Cilt Bakımı: PH nötr, parfümsüz temizleyiciler kullanın. Banyodan sonra 3 dakika içinde nemlendirici uygulayın.
• Tetkikleyicilerden Kaçınma: Nikel içeren takılar, yünlü kıyafetler ve sert kimyasallardan uzak durun.
• Stres Yönetimi: Yoga, meditasyon veya nefes egzersizleriyle stresi kontrol edin.
• Beslenme: Omega-3 açısından zengin besinler (somon, ceviz) ve probiyotikler inflamasyonu azaltabilir.

Komplikasyonlar ve Risk Yönetimi
Kontrol altına alınmayan egzama; cilt enfeksiyonları (stafilokok), uyku bozuklukları ve yaşam kalitesinde düşüşe neden olabilir. Çocuklarda egzama, ilerleyen yaşlarda astım veya saman nezlesi gelişimi için risk faktörüdür. Düzenli dermatolog kontrolleriyle komplikasyonlar önlenebilir.

Egzama ve Hamilelik
Gebelikte hormonal değişimler egzamayı tetikleyebilir. Emniyetli tedavi seçenekleri arasında düşük potensli kortikosteroidler ve nemlendiriciler yer alır. Oral ilaçların çoğu fetüs gelişimini etkileyebileceğinden mutlaka doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

Çocuklarda Egzama Yönetimi
Çocuklarda özel bakım gerektirir:

• Pamuklu giysiler giydirin, tırnakları kısa kesin.
• Yıkarken ılık su kullanın, banyo süresini 10 dakikayla sınırlayın.
• Emziren anneler, diyetlerinden süt ve yumurtayı çıkarmayı deneyebilir.

Doğal Tedavi Destekleri

• Yulaf Banyoları: Kaşıntıyı azaltır.
• Hindistan Cevizi Yağı: Anti-inflamatuar etkisi vardır.
• Aloe Vera: Tahriş olmuş cildi yatıştırır.
  Bu yöntemler tıbbi tedavinin yerine geçmez, destek amaçlı kullanılmalıdır.