Diş çürüğü, ağızda bulunan bakterilerin ürettiği asitlerin diş minesini tahrip etmesiyle oluşan yaygın bir sağlık sorunudur. Tedavi edilmediğinde ağrı, enfeksiyon ve diş kaybına yol açabilen bu durum, her yaştan insanı etkileyebilir. İşte diş çürüğüne dair kapsamlı bilgiler:
Diş Çürüğü Neden Oluşur?
Çürük oluşumu üç temel faktörün bir araya gelmesiyle başlar: bakteriler, şekerli/karbonhidratlı besinler ve zaman. Ağızda doğal olarak bulunan streptococcus mutans gibi bakteriler, tüketilen şekerli gıdalarla beslenerek asit üretir. Bu asitler, diş minesindeki mineralleri çözerek minik delikler (çürük başlangıcı) oluşturur. Zamanla bu delikler genişleyerek dentin tabakasına ulaşır.
Diş Çürüğünün Evreleri ve Belirtileri
- Başlangıç Evresi (Beyaz Leke): Mine yüzeyinde mat beyaz noktalar görülür. Henüz ağrı yoktur.
- Mine Çürüğü: Sıcak-soğuk hassasiyeti başlar. Yüzeyde kahverengi çukurcuklar oluşur.
- Dentin Çürüğü: Şiddetli ağrı, özellikle tatlı ve asitli gıdalarda keskin sızı.
- Pulpa İltihabı: Gece uyandıran zonklayıcı ağrı, şişlik, apse.
- Apse: Yüzde şişme, ateş, çiğneme güçlüğü.
Risk Faktörleri
- Sık atıştırmalık tüketimi (özellikle yapışkan şekerler)
- Yetersiz diş fırçalama
- Flor eksikliği
- Tükürük azlığı (ilaç yan etkileri veya sistemik hastalıklar)
- Genetik yatkınlık
Modern Teşhis Yöntemleri
- Dijital Röntgen: Gizli çürükleri tespit eder.
- Lazer Floresan Cihazları: Çürükleri erken evrede yakalar.
- Transillüminasyon: Diş aralarındaki çürükleri ışıkla belirler.
Tedavi Seçenekleri
- Flor Uygulaması: Başlangıç çürüklerinde remineralizasyon sağlar.
- Dolgu: Kompozit veya seramik dolgularla çürük dokunun temizlenmesi.
- Kanal Tedavisi: Pulpa enfeksiyonunda kök kanallarının temizlenmesi.
- Kuron Kaplama: Geniş çürüklerde dişin korunması.
- Diş Çekimi: Kurtarılamayacak dişlerde son çare.
Çürük Önleme Stratejileri
- Fırçalama Tekniği: Günde 2 kez 2 dakika, 45 derece açıyla diş-dişeti birleşimine.
- Diş İpi Kullanımı: Günde 1 kez diş aralarının temizlenmesi.
- Florürlü Ürünler: Diş macunu ve ağız gargaraları.
- Beslenme Düzeni: Ara öğünlerde peynir, elma gibi çürük önleyici gıdalar.
- Düzenli Kontrol: 6 ayda bir diş hekimi muayenesi.
Özel Durumlar
- Bebeklerde Biberon Çürüğü: Gece biberonla uyuma alışkanlığı önlenmeli.
- Hamilelikte Çürük Artışı: Hormonal değişimler nedeniyle özel ağız bakımı gerekir.
- Protez Kullanıcıları: Yapay diş altında biriken plak riski.
Yanlış Bilinenler
- "Süt dişleri çürürse önemli değil" düşüncesi: Erken kayıp kalıcı dişlerde çapraşıklığa yol açar.
- "Diş taşı temizliği dişi aşındırır": Profesyonel temizlik minesine zarar vermez.
Acil Durumlar
Ani başlayan şiddetli ağrı, yüz şişmesi veya travma sonrası diş kırılmasında 24 saat içinde diş hekimine başvurulmalıdır. Geçici çözüm olarak karanfil yağı veya tuzlu su gargarası ağrıyı hafifletebilir.
