Dansite, tıpta dokuların yoğunluğunu ölçmek için kullanılan kritik bir kavramdır. Özellikle kemik sağlığı ve radyolojik görüntülemede yoğunluk değerlendirmesi, teşhis süreçlerinde belirleyici rol oynar. Bu yazıda dansitenin klinik önemi, ölçüm teknikleri ve ilişkili hastalıklar hakkında detaylı bilgiler sunacağız.

Dansitenin Tıbbi Anlamı
Dansite, birim hacimdeki kütle yoğunluğunu ifade eder. Tıpta en sık kemik mineral yoğunluğu (KMY) ölçümünde kullanılır. Kemiklerdeki mineral içeriğinin azalması, osteoporoz gibi ciddi sağlık sorunlarına işaret eder. Radyolojide ise mamografi veya BT görüntülerindeki doku yoğunluk farklılıkları, tümör tespitinde yol göstericidir.

Dansite Ölçüm Yöntemleri

• DEXA (Dual-Energy X-ray Absorpsiometresi): Altın standart kabul edilen bu yöntemle kemik mineral yoğunluğu ölçülür. Kalça ve omurga bölgelerinde yapılan ölçümler, T-skoru ve Z-skoru ile değerlendirilir.
• Kantitatif BT (QCT): Üç boyutlu kemik yoğunluğu analizi sağlar.
• Ultrasonometri: Topuk kemiğinde ses dalgalarıyla ölçüm yapar, tarama amaçlı kullanılır.
• Mamografide BIRADS Sınıflandırması: Meme dokusundaki yoğunluk farklılıkları 1-4 arası kategorize edilir.

Yüksek Risk Grupları
Kemik dansitesi düşüklüğü açısından risk taşıyan gruplar:

• Menopoz sonrası kadınlar
• 65 yaş üstü bireyler
• Kortikosteroid kullanan hastalar
• Aile öyküsünde osteoporoz bulunanlar
• D vitamini eksikliği olanlar

Dansite Bozukluklarının Neden Olduğu Hastalıklar

• Osteoporoz: T-skorunun -2.5’ın altında olması
• Osteopeni: T-skorunun -1 ile -2.5 arasında olması
• Patolojik Kırıklar: Omurga veya kalçada spontan kırıklar
• Meme Kanseri Riski: Yoğun meme dokusuna sahip kadınlarda risk 4-6 kat artar

Tanı Sürecindeki Kritik Belirtiler

• Sırt ağrısı ve boy kısalması
• Kamburlaşma (kifoz)
• Minimal travmayla oluşan kırıklar
• Mamografide asimetrik yoğunluk artışı

Tedavi Yaklaşımları

• Farmakolojik Tedavi:
  • Bifosfonatlar (Alendronat, Zoledronik asit)
  • RANK ligand inhibitörleri (Denosumab)
  • Anabolik ajanlar (Teriparatid)
• Beslenme Düzenlemesi:
  • Günlük 1200 mg kalsiyum + 800-1000 IU D vitamini
  • K2 vitamini ve magnezyum takviyesi
• Fiziksel Aktivite:
  • Haftada 3 kez direnç egzersizleri
  • Denge eğitimi (düşme riskini %30 azaltır)

Korunma Stratejileri

• Erken yaşta kalsiyumdan zengin beslenme
• Düzenli ağırlık taşıma egzersizleri
• Sigara ve alkolden kaçınma
• Risk grubundakiler için 2 yılda bir DEXA taraması

Görüntüleme Sonuçlarının Yorumlanması

• T-skoru: Genç erişkin popülasyonla karşılaştırma
• Z-skoru: Yaş ve cinsiyet eşleştirilmiş karşılaştırma
• BIRADS 3: %98 benign, 6 ayda kontrol
• BIRADS 4: Biyopsi gerektiren şüpheli lezyon

İleri Tetkik Gerektiren Durumlar

• Kemik dansitesinde yıllık %5’ten fazla düşüş
• BIRADS 4 sınıflandırması
• Vertebra kırığı şüphesi
• Tedaviye rağmen kemik kaybının devam etmesi