Damla hastalığı (gut), eklemlerde ani ve şiddetli ağrı ataklarına yol açan metabolik bir rahatsızlıktır. Kandaki ürik asit seviyesinin yükselmesi sonucu eklemlerde kristal birikmesiyle ortaya çıkar. Özellikle ayak başparmağında görülen bu durum, tedavi edilmezse kalıcı eklem hasarına neden olabilir.
Damla Hastalığı Nedir?
Ürik asidin vücuttan atılamayarak eklemlerde iğne benzeri kristaller oluşturması sonucu gelişen inflamatuar bir artrit türüdür. Genellikle gece aniden başlayan ağrı ataklarıyla kendini gösterir. Erkeklerde ve menopoz sonrası kadınlarda daha sık görülür.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Yüksek Ürik Asit: Böbreklerin ürik asidi yeterince atamaması veya vücudun fazla üretimi.
- Beslenme Alışkanlıkları: Kırmızı et, kabuklu deniz ürünleri ve alkol (özellikle bira) tüketimi.
- Tıbbi Koşullar: Obezite, hipertansiyon, böbrek yetmezliği ve diyabet.
- Genetik Yatkınlık: Aile öyküsü riski 2 kat artırır.
Belirtiler ve Evreler
- Akut Atak: Eklemde ani şişme, kızarıklık ve dokunmayla dayanılmaz ağrı (sıklıkla ayak başparmağı).
- Kronik Evre: Tedavi edilmezse eklemlerde nodüller (tofüs) ve hareket kısıtlılığı.
- Eşlik Eden Semptomlar: Ateş, halsizlik ve hareket edememe.
Teşhis Yöntemleri
- Eklem Sıvısı Analizi: İğneyle alınan sıvıda ürik asit kristallerinin görülmesi tanıyı kesinleştirir.
- Kan Testleri: Serum ürik asit düzeyi ölçümü (6 mg/dL üzeri riskli).
- Görüntüleme: Röntgen veya ultrasonla eklem hasarı değerlendirilir.
Tedavi Yaklaşımları
- Akut Atak Tedavisi:
- NSAİİ’ler (İbuprofen) veya kolşisin ile ağrı ve inflamasyon kontrolü.
- Şiddetli vakalarda kortikosteroid enjeksiyonları.
- Uzun Vadeli Tedavi:
- Ürik asit üretimini azaltan ilaçlar (Allopurinol).
- Ürik asit atılımını artıran ilaçlar (Probenesid).
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Günde 2-3 litre su tüketimi.
- Pürin içeriği düşük beslenme (baklagil ve yağlı balık sınırlaması).
Önleme Stratejileri
- Diyet Düzenlemesi:
- Sakatat, şarküteri ürünleri ve gazlı içeceklerden kaçınma.
- Kiraz ve çilek gibi antienflamatuar meyvelerin tüketimi.
- Fiziksel Aktivite: Haftada 150 dakika yürüyüşle kilo kontrolü.
- Düzenli İlaç Kullanımı: Ürik asit seviyesini 6 mg/dL altında tutmak.
Acil Durumlar ve Doktora Başvuru
Aşağıdaki belirtilerde romatoloji uzmanına acilen başvurulmalıdır:
- Gece uyandıran eklem ağrısı
- Eklemde şişme + 38°C üzeri ateş
- İlaçlara rağmen 48 saat içinde düzelmeyen ataklar
Komplikasyonlar
Tedavi edilmeyen vakalarda böbrek taşı, kalıcı eklem deformiteleri ve kardiyovasküler hastalık riski artar. Düzenli takip ve ürik asit seviyesi kontrolü bu riskleri %70 azaltır.
