Sitomegalovirüs (CMV), herpes virüs ailesinden olup dünya nüfusunun %60-90’ını hayatının bir döneminde enfekte eden yaygın bir patojendir. Bağışıklık sistemi sağlam bireylerde genellikle belirtisiz seyrederken, gebelerde, yenidoğanlarda ve immün yetmezliği olanlarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
CMV Enfeksiyonu Nedir?
CMV, enfekte kişilerin vücut sıvılarıyla (tükürük, idrar, kan, anne sütü) temas sonucu bulaşır. Primer enfeksiyondan sonra virüs latent kalır ve bağışıklık baskılandığında reaktive olabilir. Konjenital CMV, gebelikte anneden bebeğe geçişle oluşan en yaygın viral enfeksiyondur.
Bulaşma Yolları
- Direkt temas: Öpüşme, çatal-bıçak paylaşımı
- Anne sütü ve doğum kanalı: Perinatal geçiş
- Kan transfüzyonu ve organ nakli
- Cinsel yolla bulaş
Belirtiler ve Klinik Tablo
Sağlıklı Yetişkinlerde:
- Çoğu asemptomatik
- Mononükleoz benzeri tablo (ateş, lenf bezi büyümesi, halsizlik)
Yenidoğanlarda (Konjenital CMV): - Sarılık, peteşi, hepatosplenomegali
- Nörolojik sekeller (işitme kaybı, gelişim geriliği)
İmmün Baskılanmışlarda: - Retinit (görme kaybı)
- Pnömoni, kolit, ensefalit
Tanı Yöntemleri
- Seroloji: CMV IgM (akut enfeksiyon), CMV IgG (geçirilmiş enfeksiyon)
- PCR: Kan, idrar, BOS’ta viral DNA tespiti
- Viral Kültür: Yavaş sonuç verir, nadiren kullanılır
- Gebelikte: Amniyosentez ile prenatal tanı
Tedavi Yaklaşımları
Antiviral Tedavi Endikasyonları:
- Konjenital CMV’li semptomatik yenidoğanlar
- AIDS’li hastalarda CMV retiniti
- Organ nakli sonrası invazif CMV hastalığı
Kullanılan İlaçlar: - Ganciclovir: İlk basamak tedavi (IV veya oral)
- Valganciclovir: Oral biyoyararlanımı yüksek
- Foskarnet: Ganciclovir direncinde alternatif
- Sitogam: Profilakside IV immünglobulin
Gebelikte CMV Yönetimi
- Primer enfeksiyon geçiren gebelerde fetal geçiş riski %30-40
- Ultrason bulguları (intrakranial kalsifikasyon, mikrosefali)
- Amniyosentezde CMV PCR pozitifliği halinde valasiklovir profilaksisi
- Doğum sonrası yenidoğanda idrar PCR ile konfirmasyon
Korunma Stratejileri
- Hijyen: Ellerin sık yıkanması, çocuk bezleriyle temastan sonra dezenfeksiyon
- Kan ürünlerinde: CMV-negatif ürünlerin kullanımı
- Organ naklinde: Proflaktik valganciclovir
- Aşı Çalışmaları: Faz 3 denemeleri devam eden aday aşılar mevcut
Risk Gruplarına Özel Tavsiyeler
- Gebeler: Kreş çalışanları ve küçük çocuğu olanlar ekstra hijyen önlemleri almalı
- HIV Hastaları: CD4 sayısı <50 hücre/µL’de CMV retiniti taraması
- Transplant Alıcıları: 3-6 ay süreyle antiviral profilaksi
Takip ve Prognoz
Konjenital CMV’li bebeklerde 6 aylık işitme testleri ve nörogelişimsel değerlendirme şarttır. İmmün yetmezlikte CMV DNA takibi (viral yük) tedavi yanıtını izlemede kritiktir. Erken tanı ve tedaviyle komplikasyon riski belirgin azalır.
