Burun kıkırdak eğriliği (septum deviasyonu), burun deliklerini ayıran kıkırdak ve kemik yapının eğriliği sonucu nefes alma güçlüğüne yol açan yaygın bir sorundur. Toplumun yaklaşık %80’inde hafif veya şiddetli formları görülebilir. Bu durum, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Eğrilik genellikle doğumsal gelişim sırasında veya travmalar sonucu oluşur. Doğum sırasındaki basılar, çocukluk çağı düşmeleri veya yetişkinlikteki burun kırıkları ana tetikleyicilerdir. Kontakt sporlarla uğraşanlar, trafik kazası geçirenler ve ailesinde septum eğriliği öyküsü olanlar risk grubundadır.
Belirtiler
- Tek veya çift taraflı kronik burun tıkanıklığı
- Yüzde dolgunluk hissi ve baş ağrısı
- Sık tekrarlayan sinüzit atakları
- Horlama ve uyku apnesi eğilimi
- Burun kanamaları ve kuruluk hissi
- Koku alma bozuklukları
Teşhis Yöntemleri
Tanıda öncelikle fizik muayene yapılır. Doktor, nazal spekulum ile burun pasajlarını inceler. Görüntüleme yöntemleri arasında bilgisayarlı tomografi (BT) altın standarttır. Endoskopik muayene ile eğriliğin derecesi ve lokalizasyonu belirlenir. Solunum fonksiyon testleri nefes kapasitesini ölçmek için kullanılabilir.
Tedavi Seçenekleri
Hafif vakalarda medikal tedavi uygulanır:
- Tuzlu su spreyleri ve nemlendiriciler
- Topikal kortikosteroidli burun spreyleri
- Antihistaminikler (alerji varlığında)
- Burun bantları ve genişletici cihazlar
Cerrahi tedavi (septoplasti) orta-şiddetli vakalarda tercih edilir. Ameliyat endikasyonları:
- İlaç tedavisine yanıtsızlık
- Uyku bozuklukları ve solunum yetmezliği
- Tekrarlayan sinüzit veya orta kulak iltihapları
- Kozmetik deformite varlığı
Septoplasti Ameliyatı Süreci
Ameliyat genellikle genel anestezi altında yapılır. Ortalama 1-2 saat sürer. Cerrah, burun içinden yaptığı kesi ile eğri kıkırdak ve kemik dokuyu düzeltir. Gerekirse greft veya destek implantları kullanılır. Ameliyat sonrası buruna silikon splint yerleştirilir ve 5-7 gün sonra çıkarılır.
İyileşme Dönemi
- İlk 48 saat: Yüzde şişlik ve hafif kanama normaldir
-
- hafta: Splint çıkarılır, nefes alma hızla düzelir
-
- hafta: Tam aktivite serbestisi
- 6 ay: Nihai iyileşme ve doku stabilizasyonu
Komplikasyonlar ve Önlemler
Dikkatli teknikle risk %1-3 arasındadır:
- Septal hematom (acil müdahale gerektirir)
- Burun sırtında çökme veya şekil bozukluğu
- Koku duyusunda geçici değişiklikler
- Nadiren enfeksiyon veya kanama
Korunma Yolları
Travmayı önlemek için:
- Kontakt sporlarda yüz koruyucu kullanımı
- Araçta emniyet kemeri zorunluluğu
- Çocukluk çağında burun travmalarından kaçınma
Hangi Durumda Doktora Başvurulmalı?
Uzun süreli burun tıkanıklığı, horlama, yüz ağrısı veya koku kaybı durumunda kulak burun boğaz (KBB) uzmanına başvurulmalıdır. Cerrahi kararı için mutlaka tomografi ve endoskopik muayene şarttır.
