Burun Yanması

Burun Yanması Nedir?

Burun yanması toplumda farklı nedenleri bağlı olarak ve bazı dönemlerde ortaya çıkabilen bir durumdur. Çoğu zaman nedenleri endişe verecek düzeyde değildir ancak bazı durumlarda kişiyi çok fazla rahatsız edebilmektedir. 

Çoğu zaman, burundaki yanma hissi, burun yollarındaki tahrişin bir sonucu olarak ortaya çıkar. Yılın belli zamanlarında oluşan hava değişimleri gibi kişiden bağımsız nedenlerle ortaya çıkabileceği gibi alerjik rinit gibi kişinin hastalıklarına bağlı olarak da ortaya çıkabilmektedir. Tüm bunlar kişinin doktora verdiği bilgiler ile tespit edilip gerekirse tedavisi uygulanabilir. Burun yanması, baş ağrısı, burun tıkanıklığı, burun akıntısı gibi semptomlar genellikle bu nedenlerde birliktelik gösteren semptomlardır. 

Burun Yanması Nedenleri Nelerdir?

Burun yanmasının çeşitli birkaç farklı nedeni olabilmektedir. Bu nedenlerden bazıları kişi tarafından bile anlaşılabilecek kadar basit olabilecekken bazıları tanı konması gereken hastalıklar olabilmektedir. Genel olarak burun yanmasına neden olabilecek olası durumlar şu şekilde sıralanabilir:

Hava Değişiklikleri

Kış aylarında, hava yaz ve bahar aylarına göre daha kuru olma eğilimindedir. Dışarıdaki kuru havanın yanı sıra, soğuktan korunmak amacıyla kullanılan ısıtma sistemleri de iç mekanlardaki hava kurumalarına katkı sağlar.  

Havadaki kuruluk, vücuttaki nemin hızla buharlaşmasını sağlar. Bu yüzden el, ayak ve dudak gibi kuruluğa hassas bölgelerde çatlamalar meydana gelir. Aynı şekilde kış mevsimindeki havalar, burun içindeki mukoza adı verilen tabakadan nemi çekerek, burun içinde kurumaya ve tahrişe neden olabilmektedir. Bu kuruma da burunda yanmaya neden olur. Özellikle nefes alırken burun yanması görülür. Burun yanmasının yanı sıra, özellikle kurumaya karşı daha hassas kişilerde, burun kanamaları da ortaya çıkabilmektedir. 

Alerjik Rinit

Rinit kelimesi, burundaki inflamasyon durumunu ifade eden bir terimdir. Alerjik rinit ise, ev tozu akarı, polen gibi maddelere karşı aşırı duyarlı hale gelmiş bağışıklık sisteminin tepki göstermesi sonucu, burun, göz gibi bölgelerde alerjik yanıt oluşması durumudur. Alerjik rinit toplumda fazlasıyla yaygın bir şekilde görülür. Bazı kişilerde semptomlar hafifken bazılarında oldukça şiddetli ve kişiyi rahatsız edici düzeyde olabilmektedir. 

Vücudun alerjen olarak polen gibi daha çok bahar dönemlerinde görülebilen maddeleri tanımlaması durumunda, alerjik rinit semptomları bahar gibi mevsimsel dönemlere özgü olarak ortaya çıkar. Buna ayrıca saman nezlesi adı da verilir. Saman nezlesi ve alerjik rinit sıklıkla burunda yanmaya neden olmaktadır. Bu hastalıkların olası diğer semptomları şu şekilde sıralanabilir:

• Burun, ağız, boğaz ve gözlerde kaşıntı 
• Burun tıkanması 
• Berrak burun akıntısı 
• Burun yanması ve göz yaşarması 
• Göz altlarında morluklar oluşması
• Baş ağrısı
• Üst üste hapşırma atakları
• Geniz akıntısı

Sinüs Enfeksiyonları

Sinüs enfeksiyonları yani sinüzit denilen durum, burunda yanmaya neden olabilecek bir hastalıktır. Sinüzit semptomlar açısından soğuk algınlığı ile benzerlik gösterebilir. Her iki durumda da burun tıkanıklığı, baş ağrısı ve burun akıntısı gibi ortak semptomlar oluşabilmektedir. Ancak soğuk algınlığına genelde bir virüs neden olurken, sinüzit etkenleri genelde bakterilerdir. Bunun haricinde gripte burun yanması da virüs kaynaklı enfeksiyonlarda görülen yanmalara bir örnek olarak verilebilir.

Sinüzit, kafa içinde bulunan sinüs adı verilen boşluklar içerisinde enfeksiyon oluşması durumudur. Sinüs enfeksiyonu durumunda burun, yanak ve alın bölgelerinde baskı ve acıma hissedilebilir. Ayrıca burun yanması da olabilecek bir diğer semptomdur. Sinüzitte görülebilecek olası belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

• Burun akıntısı
• Geniz akıntısı
• Burun tıkanması 
• Baş ağrısı
• Ateş
• Boğaz ağrısı
• Öksürme
• Yorgunluk
• Boğaz ve burun yanması
• Ağız kokusu

Sigara ve Diğer İrritan Maddeler

Burun ve ağız gibi bölgeler, sigara gibi irrite edici yani tahriş edici maddelere karşı yeterince kendini koruyamayabilmektedir. Bunun sonucunda havada bulunan bu maddeler burun bölgesinde tahrişe neden olarak burun yanmasına neden olabilmektedir. Sigara dumanı ve bazı kimyasallar ayrıca burun içerisinde alerji, iltihap gibi hastalıklara da zemin hazırlar. Burun mukozasını tahriş ederek burun yanmasına neden olabilecek maddeler şu şekilde sıralanabilir: 

• Sigara dumanı
• Formaldehit gibi endüstriyel kimyasallar
• Cam silici sıvılar, çamaşır suyu ve diğer ev temizlik ürünlerinde bulunan kimyasallar 
• Klor, hidrojen klorür veya amonyak gibi gazlar
• Ev tozları

Burun Yanması Teşhisi

Burun yanmasının teşhisi, kişinin verdiği tıbbi öykü ile kolaylıkla konulur. Ancak önemli olan burunda yanmayı tetikleyen durumları ortaya çıkarmaktır. Bunun için hastadan burun yanmasının oluşma zamanı, süresi, ek semptomlar gibi bilgiler alınır. Bunun sonucunda hekim belli hastalıklar üzerine yoğunlaşarak tanıya yaklaşır. Bunun sonunda da gerektiği takdirde fizik muayene yapar. 

Alerjik rinit gibi burun yanması nedenlerinde hastanın ek olarak burun tıkanıklığı, akıntısı, hapşırma gibi ek belirtiler olur. Hekim hastanın burnunu özel kameralar ile inceler. Genellikle alerjik rinitte burun mukozasında soluklaşma, berrak renkli akıntılar görülür. 

Tanının konmasının ardından hangi maddelere karşı alerjinin olunduğunda tespit etmek amacıyla, bazı alerji testleri yapılır. Bu alerji testlerinden en sık olarak kullanılan prick testidir. Bu testte alerjen olabilecek maddeler ön kola damlatılır. Daha sonra da bu bölgeler ufakça çizilir. 15-20 dakika gibi bir sürede bu bölgelerde kızarık şişlikler oluşması durumunda test pozitif kabul edilir. 

Bunun haricinde kan alerji testleri gibi ek testler de uygulanabilir. 

Sinüzit gibi durumlarda da yapılan özel incelemeler ve görüntüleme yöntemleri ile tanı konulabilir.

Bunların haricinde hava kuruluğuna veya sigara dumanı gibi irritanlara bağlı burun yanmaları tamamen alınan öykü ile anlaşılır. Kişinin özellikle bazı dönemlerde bunların meydana gelmesi hekimi şüphelendirir. 

Burun Yanması Tedavisi

Burun yanmasının tedavisi, altta yatana probleme ve duruma göre değişiklik göstermektedir. Bu yüzden öncelikle burunda yanmaya neden olan durum tespit edilmelidir. 

Havada kurumanın neden olduğu burun yanmalarında, ev gibi iç mekanlara nem desteği sağlamak gerekir. Bunun için ev içi kullanılabilen buhar makineleri bulunur. Özellikle uyurken bu nemin sağlanması önemlidir. Ancak bu nem makinelerinin aşırı kullanılması durumunda da küf mantarlarının gelişimi uyarılabilmektedir. Burun gibi bölgelerde mantar oluşumu ise daha ciddi sorunlara yol açacaktır. Bunun haricinde burunda kurumayı engellemek ve geri çevirmek için nemlendirici burun spreyleri kullanılabilir. Dışarı çıkıldığında ise burundaki nemi korumak ve soğuk havayla direkt teması engellemek için ağız ve burun bölgesi atkı gibi malzemelerle kapatılabilir. 

Alerjik rinit tedavisinde en önemli nokta, semptomların başlamasına neden olan maddelerden uzak durmaktır. Bunun için yapılabilecek şeyler şu şekilde sıralanabilir:  

1-) Alerjilerin sıklıkla ortaya çıktığı bahar dönemlerinde mümkün olduğunca pencereler kapalı tutulmalıdır. Çimlerin, çiçeklerin bol olduğu bahçe gibi bölgelere gidildiğinde polenlerden korunmak için maske takılabilir.  

2-) Ev tozu akarları, dünyada alerjik rinite en sık neden olan böceklerdir. Bu böcekler insan kepeklerinden beslenir ve evdeki tüylü malzemelere yapışık dururlar. Halı silkelenmesi gibi durumlarla etrafa yayılarak alerjiye neden olurlar. Bu nedenle yatak, çarşaf halı gibi eşyalar, sıcak su ve belirli solüsyonlarla yıkanmalıdır. Yün içeren malzemelerin etrafına, toz geçirmez örtüler serilebilir. 

3-) Evcil hayvan tüyleri de diğer bir alerjen maddedir. Bu durumda şüphelenildiği durumlarda, olabildiğince evcil hayvanlar yatak odası gibi bölümlerden uzak tutulmalıdır. Hayvanlar, sevildikten sonra da eller iyice yıkanmalıdır. 

Yukarıdaki durumlarla, alerjik rinit semptomlarının oluşması bir miktar kontrol altına alınabilir. Önleme dışında alerjik rinit semptomlarını hafifletebilecek bazı ilaçlar bulunmaktadır. Bunlar doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Bu ilaçlar şu şekilde sıralanabilir: 

1-) Nazal antihistaminik spreyler, burunda oluşan alerjik reaksiyonun etkilerini azaltacaktır. 

2-) Burun tıkanıklığı giderici ve ödemi azaltıcı steroid spreyler kullanılabilir.

3-) Tuzlu su karışımlarının burun içine çekilmesi burun içinin boşalması ve nemlenmesine yardımcı olabilir. 

4-) Gerektiği takdirde antihistaminik ilaçlar hap şeklinde kullanılabilir. 

Sinüzit bazı durumlarda kendi kendini sınırlayabilir. Ancak belirtilerin özellikle bir haftadan uzun sürmesi durumunda doktor kontrolünde tedavi gerekmektedir. Enfeksiyon genellikle bakteri kaynaklı olduğu için en sık olarak antibiyotikler kullanılır. Virüs kaynaklı enfeksiyonlarda ise antibiyotikler işe yaramaz. 

Nazal dekonjestan, antihistaminik ve steroid spreyler, burun tıkanıklığını azaltmak, ödemi geriletmek ve nefes almayı rahatlatmak için kullanılabilir. Ayrıca burun içerisini nemlendirmek ve kurumayı engellemek için de tuzlu su ile burun yıkamaları yapılabilir.  

Kimyasal ürünlerden ve sigara gibi irritan gazlardan kaynaklanan burun tahrişini ve yanmasını engellemenin tek yolu, bu maddelerden uzak durmaktır. Sigarayı kişinin bırakması yeterli değildir. Etrafta içen kişilerin yanında da bulunmaması gerekir. Ev temizleyici kimyasal maddelerin kullanılması zorunlu ise de bunları kullanırken ev iyi havalandırılmalı ve ağız, burun bir maske ile kapatılmalıdır. 

Burun Yanması Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Burun yanmasının tedavi edilmemesi durumunda çok büyük problemler oluşmaz. Sadece kişinin bu yanmaları sık hissetmesi, oldukça rahatsız edici olabilir. Özellikle alerjik rinit gibi tekrarlayıcı özellikteki durumlarda alerjen olunan madde bulunmalı ve buna uygun tedbirler alınmalıdır. Sinüzit gibi enfeksiyonlarda ise bakteriler kafa içinde başka bölgelere yayılarak ciddi durumlara neden olabilmektedir.  

Burun Yanması için Hangi Doktora Gidilmeli? 

Burun yanması için esas olarak gidilmesi gereken bölüm kulak, burun ve boğaz hastalıklarıdır. Bu alanda uzman hekim uygun teşhisi yapacak ve buna uygun gerektiği takdirde tedaviyi uygulayacaktır. Burun yanmasının sık görülmesi durumunda, kişiyi oldukça fazla rahatsız ettiği durumlarda ve eşlik eden ek semptomlar varlığında bir hekime başvurmak en doğrusu olacaktır.