Boyun eğriliği (tortikolis), başın bir yana doğru eğilmesi ve çenenin karşı tarafa dönmesiyle karakterize bir kas-iskelet sistemi sorunudur. Yenidoğanlarda konjenital (doğuştan) görülebildiği gibi, yetişkinlerde travma, enfeksiyon veya nörolojik nedenlerle de ortaya çıkabilir. İşte bu durumun nedenleri, tedavi yöntemleri ve önleme stratejileri:
Boyun Eğriliği Türleri
- Konjenital Tortikolis: Doğumda veya ilk 3 ayda belirginleşir. Genellikle boyun kası (sternokleidomastoid) kısalığından kaynaklanır. Bebeğin rahimde anormal pozisyonda kalması veya zor doğum risk faktörleridir.
- Edinsel Tortikolis: Sonradan gelişir. Kas spazmları, boyun fıtığı, tümör veya enfeksiyonlar (gripal enfeksiyon sonrası lenf bezi iltihabı) tetikleyebilir.
Belirtiler ve Tanı Kriterleri
- Başın 15-20 derece yana eğik durması ve çenenin ters yöne dönmesi
- Boyunda ağrı ve hareket kısıtlılığı
- Omuz asimetrisi ve yüzde düzleşme (ileri vakalarda)
- Bebeklerde emzirme zorluğu ve başını döndürememe
Tanı için fizik muayene, ultrason (bebeklerde) ve manyetik rezonans görüntüleme (MR) kullanılır.
Tedavi Yöntemleri
- Fizik Tedavi:
- Germe egzersizleri: Sternokleidomastoid kasını esnetmeye yönelik günde 3-5 kez 10’ar saniyelik uygulamalar
- Manuel terapi: Eklem hareket açıklığını artırmak için özel teknikler
- Botulinum Toksini: Şiddetli kas spazmlarında 3-6 aylık rahatlama sağlar.
- Cerrahi:
- Kas uzatma ameliyatı: 1 yaş üstü dirençli vakalarda
- Spinal füzyon: Omurga anomalilerinde
- Destekleyici Yöntemler:
- Boyunluk kullanımı (geçici düzeltme için)
- Sıcak-soğuk kompres
Evde Uygulanabilecek 5 Etkili Egzersiz
- Yan Esneme:
- Sağ el başın sol tarafına yerleştirilir.
- Baş yavaşça sağ omuza doğru çekilir (30 saniye tutulur).
- Çene İtme:
- Baş dik pozisyondayken çene geriye doğru itilir (10 tekrar).
- Omuz Rotasyonu:
- Omuzlar 10 kez öne ve arkaya döndürülür.
- Yüzüstü Kaldırma:
- Yüzüstü yatarken baş 5 saniye yukarı kaldırılır.
- Dirençli Hareket:
- El alına yerleştirilir, baş öne doğru itilirken el ile direnç uygulanır.
Önleme ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Bebeklerde karın üstü oyun süresi (tummy time) günde 20-30 dakika
- Bilgisayar kullanırken monitörün göz hizasında olması
- Yastık yüksekliğinin omuz genişliğine uygun seçilmesi
- Ani boyun hareketlerinden kaçınma
Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
- Boyun eğriliği 2 haftada düzelmezse
- Yutma güçlüğü veya nefes darlığı eşlik ediyorsa
- Kol ve bacaklarda uyuşma/karıncalanma varsa
- Ateş ve boyunda şişlik gelişirse
Çocuklar için ortopedi veya fizik tedavi uzmanı, yetişkinler için nöroloji bölümü uygun başvuru noktalarıdır. Erken tedaviyle vakaların %90’ında tam düzelme sağlanır.
