Boyun eğilmesi (tortikolis), başın bir yana doğru eğilmesi ve çenenin karşı tarafa dönmesiyle karakterize bir kas-iskelet sistemi problemidir. Doğuştan veya sonradan gelişebilen bu durum, boyun hareketlerinde kısıtlılık ve ağrıya yol açarak günlük yaşamı önemli ölçüde etkileyebilir.
Boyun Eğilmesi Neden Olur?
Boyun eğilmesi genellikle sternokleidomastoid kasının kısalması veya sertleşmesi sonucu ortaya çıkar. Doğumsal tortikoliste bebeklerde bu kasın doğum travması veya rahim içi pozisyona bağlı zedelenmesi temel nedendir. Edinsel tortikolis ise yetişkinlerde boyun bölgesindeki enfeksiyonlar, romatizmal hastalıklar, boyun fıtığı, tümörler veya uzun süreli yanlış pozisyonda uyuma gibi faktörlerle gelişebilir.
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
En tipik belirti başın bir omuza doğru eğilmesi ve çenenin karşı tarafa dönmesidir. Bunun yanı sıra boyun hareketlerinde sertlik, baş ağrısı, omuzda asimetri ve ilerleyen vakalarda yüzde şekil bozukluğu görülebilir. Tanıda fizik muayene kritik öneme sahiptir. Doktor, boyun hareket açıklığını ve kas gerginliğini değerlendirir. Gerekirse boyun röntgeni, MR veya ultrason gibi görüntüleme yöntemleriyle altta yatan nedenler araştırılır.
Tedavi Seçenekleri
Tedavi yaklaşımı altta yatan nedene ve hastanın yaşına göre değişir. Bebeklerde fizyoterapi ilk basamak tedavidir. Ebeveynlere öğretilen germe egzersizleri ve pozisyonlama teknikleriyle %90’a varan başarı sağlanır. Yetişkinlerde ise ağrı ve inflamasyonu azaltmak için nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar, kas gevşeticiler veya botulinum toksin enjeksiyonları kullanılabilir. Fizik tedavi programları kapsamında ultrason terapisi, sıcak-soğuk uygulamalar ve manuel terapi önemli rol oynar. İnatçı vakalarda veya kas kısalığının kalıcı olduğu durumlarda cerrahi müdahale (sternokleidomastoid kasının uzatılması) gerekebilir.
Evde Uygulanabilecek Egzersizler
- Germe Hareketleri: Başı yavaşça sağa-sola eğerek ve çeneyi omuza değdirmeye çalışarak kasları esnetmek.
- Döndürme Egzersizleri: Omuzları sabit tutup başı yavaşça sağa-sola çevirmek.
- Postür Çalışmaları: Dik otururken çeneni hafifçe içeri çekerek boynu uzatma hareketi.
Bu egzersizler günde 3 kez 10’ar tekrar şeklinde uygulanmalıdır.
Önleme ve Yaşam Tarzı Önerileri
Uzun süreli aynı pozisyonda kalmamak, bilgisayar kullanırken ekranı göz hizasında tutmak ve yastık seçimine dikkat etmek korunmada kritik öneme sahiptir. Özellikle yan yatarken boynu destekleyen ortopedik yastıklar kullanılmalıdır. Masabaşı çalışanların her 45 dakikada bir boyun germe hareketleri yapması önerilir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Baş eğikliği iki haftadan uzun sürerse, ağrı gece uykudan uyandırıyorsa veya kollarda uyuşma-güçsüzlük eşlik ediyorsa acilen ortopedi veya fizik tedavi uzmanına başvurulmalıdır. Erken dönemde başlanan tedaviler kalıcı deformite riskini önemli ölçüde azaltır.
