Böbrek Ağrısı
Künt böğür ağrısı ve renal kolik olmak üzere ikiye ayrılan böbrek ağrısı genellike bir hastalığın belirtisi olarak ortaya çıkar. Tedavisi altta yatan hastalığın tedavi edilmesiyle olur ve antibiyotik ya da ağrı kesiciler kullanılabilir.
Böbrek Ağrısı Nedir?
Böbrek ağrısı bir hastalık değildir, bir hastalığın belirtisi olarak karşımıza çıkar. Ağrı, böbrek hastalıklarında hastanın doktora başvurmasının sık karşılaşılan bir sebebidir. Kişiden kişiye değişebilen bir yakınma olan ağrının nasıl başladığı, yeri, şiddeti, herhangi bir durumda azalıp azalmaması ağrının sebebi hakkında bilgi verir. Böbrek kaynaklı ağrılar bu özelliklerine künt böğür ağrısı ve renal kolik olmak üzere ayrılırlar.
Böbrek ağrıları, böbrek kapsülündeki basınç artışına bağlı ve böbreğin enfeksiyonuna bağlı gelişir. Bu sebeplerle oluşan ağrı genelde künt böğür ağrısıdır.
Bazı böbrek hastalıkları renal kolik ağrısına sebep olur. Renal kolik, genelde taşların üreteri (idrarı böbrekten mesaneye ileten tüp) tıkaması sonucu görülen ağrıdır. Renal kolik sebebi olabilen böbrek hastalıkları da üreteri tıkayarak ağrı yapar. Böbrek taşlarına, travmalarına, perkutan böbrek biyopsisine, böbrek kistlerine, böbrek infarktüsüne bağlı oluşan kanamalar sonucu kan pıhtıları üreteri tıkayabilir.
Böbrek Ağrısı Belirtileri
Böbrek kaynaklı ağrılar genellikle böğürde hissedilir. Böğür, göğüs kafesinin altında, koltuk altı ile kalça arasında kalan vücudun her iki yanındaki bölgelere denir. Yani belinizin, gövdenizin yan kısımlarıdır.
- Böğür ağrısı: Böğürde sürekli ve künt bir şekilde hissedilir. Genelde tek taraflıdır, her iki tarafta da olabilir. Gün içerisinde ayakta durmakla ve hareketle artan bir ağrıdır. Hastalar, hareket etmeden yatakta uzanmayı tercih ederler.
- Renal kolik: Sırtta, belde, karında, genital bölgede hissedilir ya da birinde başladıktan sonra diğer bölgelere yayılır. Çok şiddetli, kıvrandırıcı tarzda bir ağrı hissedilir. Genelde tek taraflıdır, her iki tarafta da olabilir. Hastalar uzanırken ağrıyı azaltabilmek için sıklıkla pozisyon değiştirirler. Renal kolik ağrısının en sık sebebi üreteri tıkayan üriner sistem taşlarıdır.
- İdrar renginde değişiklik: Genellikle böbrek problemlerinin belirtisidir. Bu sebeple böbrek hastalıklarına eşlik edebilen ateş, idrarda kan görünmesi, çay rengi idrar, bulantı, kusma, halsizlik, iştah kaybı, ödem (vücutta yaygın şişlik) gibi belirtiler ile birlikte görülebilir.
İdrar renginde belirgin değişiklik ya da böğür ağrısıyla birlikte tüm vücutta yaygın ödem görüyorsanız zaman kaybetmeden doktora gidiniz. Bu belirtiler ciddi bir böbrek hastalığının belirtisi olabilir.
Her böbrek hastalığında ağrı olmayabileceği akılda tutulmalıdır. Eğer bulanık idrar, köpüklü idrar, idrarda kan, çay rengi idrar, tüm vücutta yaygın ödem gibi böbrek hastalığı bulguları varsa ağrı olmasa dahi bir hekime başvurunuz.
Böbrek Ağrısı Nedenleri Nelerdir?
Künt böğür ağrısı ve renal kolik yapan nedenleri iki başlıkta inceleyebiliriz:
Böğür Ağrısı Sebepleri
Akut Glomerülonefrit: Glomerüller böbrek içindeki küçük filtrelerdir. İltihap sonucu hastalık belirtileri görülür. Hastalar en sık ateş, çay rengi idrar, ağrı şikayetiyle doktora başvururlar.
- Akut pyelonefrit: Böbrek enfeksiyonudur. Üşüme, titreme ile yükselen ateş vardır. Bulanık idrar ve idrarda kan görünebilir. Kronik pyelonefritte de zaman zaman bu belirtilerle seyreden akut alevlenmeler olabilir.
- Nefrotik sendrom: Böbrek hasarı sonucu oluşan bir tablodur. Ödem ve köpüklü idrar sık bulgulardandır.
- Renal ven trombozu: Böbrek damarında kan pıhtısı olması
- Üriner Obstrüksiyon (tıkanıklık)
- Kistik böbrek hastalıkları
- Hidronefroz
- Böbrek tümörü
- Böbrek travması
Renal Kolik Sebepleri
- Üriner sistem taşları: Temel belirti renal kolik ve idrarda kan görünmesidir. Kan gözle görülemeyecek kadar az olabilir, kan görmüyor olmanız hastalık olmadığı anlamına gelmez. Bu belirtilerin yanına idrar yapmada zorluk, ganital bölgede ağrı da eklenebilir.
- Üreterin kan pıhtısıyla tıkanması
Böbrek Ağrısı Teşhisi
Ağrının tipi yol göstericidir. Kıvrandırıcı tarzda, belde, sırtta, karında veya genital bölgelerde hissedilen ağrı tipi renal koliktir. En sık böbrek ve üreter taşlarının belirtisidir. Künt tarzda, böğürde hissedilen ağrılar genelde böbrek hastalıklarının göstergesidir. Bu ağrı genelde hareketle artar.
Böbrek muayenesinde bakılan muayene bulgularından biri kostovertebral açı hassasiyetidir. Bu testte hekimin ağrıyan tarafta hastanın sırtında belli bir noktaya eliyle hafifçe vurmasıyla hasta irkilir ve ağrı duyduğunu ifade eder. Muayene hastalık hakkında önemli bilgiler verse de asıl böbrek fonksiyonlarına kan ve idrar testleriyle bakılır.
- Tam kan sayımı ve kanda bakılan diğer değerler: Kan şekeri, BUN, kreatinin, serum elektrolitleri, beta-hcg
- Tam idrar tetkiki
Görüntüleme Yöntemleri:
- Ultrasonografi (USG): Gebelerde güvenle kullanılabilir.
- MRI: Radyasyon kullanılmadığı için gebe kadınlarda tercih edilen yöntemdir.
- Bilgisayarlı tomografi
- Direkt üriner sistem grafisi
Böbrek Ağrısı Tedavisi
Böbrek ağrısının tedavisi altta yatan hastalığın tedavisiyle olur. Künt böğür ağrısına sebep olan böbrek enfeksiyonlarının tedavisi antibiyotik kullanımıdır. Medikal tedavi ile tedavi edilememiş tümör, kist ve travmaya bağlı oluşan hasarlar cerrahi yöntemlerle tedavi edilir.
Renal kolik ağrılarında ise ağrıyı geçirmek için ağrı kesiciler kullanılır. Ağrı kesiciler taşın düşmesini sağlamaz yalnızca ağrı konusunda rahatlama sağlar. Ağrı kesiciler, antispazmodik ilaçlar ve bol su içerek küçük taşlar düşürülebilir. Taş hastalıklarında taş fazla büyükse doktorun kararıyla cerrahi uygulanabilir (perkutan nefrolitotomi) ya da taş ses dalgalarıyla kırılabilir (ESWL).
Böbrek ağrılarında kullanılan ağrı kesicilerin de böbreğe zarar verebileceği akılda tutulmalıdır. Hastalar böbrek ağrısında aşırı ve gereksiz ağrı kesici kullanımından kaçınmalıdır. Doktorunuzun tavsiye ettiği ağrı kesicileri bilinçli kullanınız.
Böbrek Ağrısı Tedavi Edilmezse
Böbrek enfeksiyonları hayati açıdan ciddi önem taşıyan enfeksiyonlardır. Böbreklerin vücuttaki kanın zararlı artıklardan süzülmesi, kandaki asit-baz dengesinin sağlanması gibi çok önemli işlevleri vardır. Böbrekte meydana gelen hasar bu işlevlerin kaybına sebep olursa ciddi metabolik bozukluklar, böbrek yetmezliği, kalp yetmezliği bulguları başlayabilir. Tedavi edilmeyen böbrek enfeksiyonları ilerleyerek hayatı tehdit eden üriner sistem enfeksiyonları tablosuna yol açabilir.
Böbrek Ağrısına Ne İyi Gelir?
Ağrıyı geçirmek için ağrı kesiciler doktor önerisiyle kullanılabilir. Ancak ağrı kesiciler kısa süreli bir rahatlama sağlarlar. Ağrının asıl tedavisi ağrıya sebep olan hastalığın tedavisiyle mümkündür.
Eğer bir böbrek taşı hastalığı geçirdiyseniz tekrar etmemesi için şu önlemleri alabilirsiniz:
Sık böbrek taşı görülen hastaların daha fazla hayvansal gıdayla beslendiği bildirilmiştir. Eğer böbrek taşı problemi yaşadıysanız doktorunuz ya da diyetisyeninizin size verdiği diyeti uygulamak tekrar böbrek taşı oluşumunu engellemek için önemlidir. Ayrıca bazı böbrek taşlarının oluşumundan az su tüketimi de sorumlu tutulmaktadır. Böbrek taşı hastalığınız olmasa dahi günde en az 2 litre su içmeyi ihmal etmeyiniz. Doktorunuzun size önerdiği yaşam tarzı değişikliklerine uymak yeniden taş oluşumunun engellenmesini sağlar.
Bazı böbrek taşlarının üretiminin engellenmesi için limon tüketmek faydalıdır. Su dolu bardağın içine limon sıkarak içebilirsiniz.
Böbrek Ağrısına Ne İyi Gelmez?
Sigara, böbrek hastalıkları bakımından en önemli risk faktörlerindendir. Yıllar boyu kronik ağrı kesici kullanımı da böreklere zararlıdır. Bazı böbrek taşları için fazla hayvansal protein tüketiminin tekrarlayan böbrek taşı oluşumuna sebep olduğu gösterilmiştir. Yine fosforik asit içeren içecekler (kola, gazoz gibi gazlı içecekler) taş oluşumunu arttırdığı için önerilmemektedir.
Böbrek Ağrısı İlaçları
Uzun süreli ağrı kesici kullanımı özellikle mide, böbrek ve karaciğerde olumsuz etkilere sebep olduğundan ilaç kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışınız.
Ağrı kesiciler:
- Non-steroid anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ)
- Asetilsalisilik asit
- İbuprofen
- Naproksen
- Parasetamol
Tedavi için belirtilen ilaç türevleri sadece bilgilendirme amaçlıdır. Doktor tavsiyesi olmadan hiçbir ilaç kullanılmamalıdır.
Hamilelikte Böbrek Ağrısı
Hamilelikte böbrek ağrısı dikkatli olunması gereken bir durumdur. Daha önce bilinen bir böbrek hastalığı olmayan kadınlar gebe kaldıklarında böbrek problemleri ile karşılaşabilir. Gebelerin üriner sistem enfeksiyonlarına dolayısıyla da böbrek enfeksiyonlarına yakalanma riski gebe olmayan kadınlara göre artmıştır. Ayrıca gebedeki enfeksiyonlar bebeği de etkileyebileceğinden, gebe kadınlar kadın doğum uzmanlarının belirlediği aralıklarla sağlık kontrollerini yaptırmalıdır. Gebelerde böbrek ağrısı bu sebeplerle dikkate alınmalıdır.
Çocuklarda Böbrek Ağrısı
Çocuklarda böbrek ağrısı dikkate alınmalıdır. Tedavi edilmeyen böbrek hastalıkları ilerleyen dönemlerde çocuğun kronik böbrek yetmezliği ve hipertansiyon hastası olmasına sebep olabilir. Çocuklarda da böbrek hastalığı belirtileri yetişkin ile aynıdır. Kendini ifade edemeyecek kadar küçük yaşta olan çocuklarda anne babalar idrar rengine, ödem varlığına dikkat etmelidir.
Çocukluk çağında yetişkinlere göre sık rastlanan idrar yaparken idrarın bir kısmının böbreğe geri kaçması durumu (vezikoüreteral reflü, VUR) sık böbrek enfeksiyonlarına sebep olur. Bu sebeple idrar yolları enfeksiyonu olan çocuklarda VUR tanısını dışlamak için hekim ultrasonografi ile inceleme isteyebilir.
Ailede böbrek hastalığı varsa çocukta da böbrek hastalığı riski artmış olabilir.
Böbrek Ağrısı için Hangi Doktora Gidilir?
Böbrek ağrısı için hastanelerin İç Hastalıkları (Dahiliye) polikliniğine ya da Nefroloji polikliniğine başvurabilirsiniz. Böbrek ile ilgili şikayetlerin sebebi son zamanlarda geçirdiğiniz enfeksiyonlar (örneğin boğaz enfeksiyonu), son zamanlarda geçirdiğiniz bir fiziksel travma, kullandığınız ilaçlar ve maddeler olabilir. Bu bilgileri teşhisin doğru koyulabilmesi için doktorunuzla eksiksiz paylaşınız.
Böbrek ağrısı ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Böbrek ağrısı nerede olur?
Böbrek kaynaklı ağrılar genellikle böğürde hissedilir. Böğür, göğüs kafesinin altında, koltuk altı ile kalça arasında kalan vücudun her iki yanındaki bölgelere denir. Yani belinizin, gövdenizin yan kısımlarıdır. Künt bir ağrıdır. Ağrı tek veya çift taraflı olabilir. Böbrek taşı ağrıları ise renal kolik şeklindedir. Bu ağrı şiddetli ve kıvrandırıcıdır, böğürden başlayıp alt karın ve genital bölgelere yayılabilir. Kıvrandırıcı olmasının sebebi renal kolik ağrısı çeken hastanın ağrıyı rahatlatmak için sürekli pozisyon değiştirmesidir. Künt böğür ağrısında ise hasta uzanır ve hareket etmemeye çalışır çünkü hareket ağrıyı arttırır.
Susuzluk böbrek ağrısı yapar mı?
Sıcak havalarda susuz kaldığınızda ya da bir ay oruç tuttuğunuzda sağlıklı böbrekler durumu idare edebilir. Ancak yeterince su içmemek üriner sistem enfeksiyonları riskini arttırdığı için ilerleyen dönemde böbrek ağrısı yapabilir. Ayrıca yeterince su içmemek böbrekte taş oluşumuna yol açabilir. Böbrek taşları da böbrek ağrısı sebebidir.
Böbrek ağrısını ne geçirir?
Böbrek ağrısından kurtulmak için asıl yapılması gereken ağrının sebebi olan hastalığı tedavi etmektir. Böbrek ağrısı geçici bir süre ağrı kesicilerle geçirilebilir ancak hem tedavi edilmeyen böbrek hastalıkları ilerleyerek daha büyük sıkıntılara sebep olduğundan hem de uzun süreli ağrı kesici kullanımı böbreğe zarar verdiğinden böbrek ağrısı olduğunda fazla vakit kaybetmeden doktora gidilmelidir.
İdrar yolu enfeksiyonu böbrek ağrısı yapar mı?
Ağrılı idrar yapma, sık tuvalete gitme ihtiyacı ile seyreden, genelde ateş gözlenmeyen bir üriner sistem enfeksiyonu (örneğin sistit) geçiriyorsanız ve bunun üzerine böbrek ağrısı hissetmeye başladıysanız böbrekleriniz de enfekte olmuş olabilir. Böbreğin enfeksiyonuna pyelonefrit denir. Genelde titreme ile yükselen ateş, mide bulantısı, kusma, böbrek ağrısı ile seyreden bir hastalıktır. Eğer sizde bu belirtiler varsa ya da idrarda koyulaşma, çay rengi idrar görüyorsanız zaman kaybetmeden bir hekime başvurunuz.
Bel fıtığı böbrek ağrısı yapar mı?
Sırt kaslarının ağrısı, omurga sorunları, zona, fıtık gibi hastalıklar böbrek ağrısına benzer ağrılar yapabilir. Ama bel fıtıkları böbrek ağrısına sebep olmazlar.
Bel ağrısı ile böbrek ağrısı nasıl ayırt edilir?
Bel ağrısı bazen bacaklarda hissedilebilir ancak böbrek ağrısının bacaklara yayılımı beklenmez. Bel ağrıları yürüyüş ile azalabilir ancak böbrek ağrılarını geçirecek bir hareket bulunmamaktadır. Ayrıca bel ağrılarında zaman zaman rahatlama görülebilir ancak böbrek ağrıları böbrek hastalığı tedavi edilinceye kadar devam eder. Bel ve böbrek ağrısını ayırt etmek bazen çok zor olabilir. İkisi de böğürde hissedilebilen ağrılardır. Bu sebeple eğer böbrek ağrısından şüpheleniyorsanız en doğru tanı için bir hekime başvurunuz.
Varikosel, apandisit, prostat iltihabı, safra kesesi iltihabı, böbrek ağrısı yapar mı?
Böbrek ağrısı yapan sebepler genellikle böbrek kaynaklıdır. Bu hastalıklar böbrek ağrısının yaptığı gibi böğürde ağrı yapabilse de böbrek hastalığına yol açmazlar, böbrek ağrısı yapmazlar.