Bilekte kist (ganglion kisti), el bileği eklemleri veya tendon kılıfları üzerinde oluşan içi sıvı dolu iyi huylu kitlelerdir. Genellikle ağrısız olmakla birlikte, büyüdükçe hareket kısıtlılığı ve estetik kaygılara yol açabilir. İşte bu yaygın sorunun detaylı analizi:
Bilek Kisti Nedir?
Ganglion kistleri, eklem sıvısı (sinovyal sıvı) ile dolu yuvarlak veya oval şekilli keseciklerdir. En sık el bileğinin sırt kısmında (%70), avuç içi tarafında veya parmak tabanlarında görülür. Kistlerin boyutu bezelye büyüklüğünden 2.5 cm çapa kadar değişebilir. Genellikle 15-40 yaş arası bireyleri etkiler ve kadınlarda erkeklere göre 3 kat daha sık rastlanır.
Neden Oluşur?
Kesin nedeni bilinmemekle birlikte risk faktörleri şunlardır:
- Tekrarlayan Travmalar: El bileğinin sürekli bükülmesini gerektiren tenis, voleybol gibi sporlar.
- Eklem Stresi: Ağır el işi yapanlar (marangoz, tesisatçı) veya sürekli klavye kullananlar.
- Eklem Hastalıkları: Romatoid artrit veya osteoartrit varlığı.
- Bağ Yaralanmaları: Skafoid-lunat bağ yırtıkları kist oluşumunu tetikleyebilir.
Belirtiler ve Şikayetler
- Görünür Şişlik: Cilt altında lastik kıvamında, hareketli kitle.
- Ağrı: Kistin sinirlere bası yapması durumunda özellikle bilek hareketiyle artan ağrı.
- Hareket Kısıtlılığı: El bileğinin geriye bükülmesinde (ekstansiyon) zorlanma.
- Uyuşma: Kistin median sinire basısı durumunda elde karıncalanma.
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Hekim kitlenin boyutunu, yerleşimini ve hassasiyetini değerlendirir.
- Transillüminasyon: Işık kaynağı ile kistin içi aydınlatılarak sıvı içeriği doğrulanır.
- Görüntüleme:
- Ultrason: Kistin yapısı ve damarsal ilişkisini gösterir.
- MR: Eklem içi kistleri (intraosseöz ganglion) ve altta yatan bağ lezyonlarını tespit eder.
Tedavi Seçenekleri
A. Konservatif Tedaviler
- Gözlem: Kistlerin %50’si kendiliğinden kaybolabilir.
- Aspirasyon: Steril şartlarda sıvının enjektörle çekilmesi (%30-50 nüks riski).
- Atel Uygulaması: Bileği 3-6 hafta hareketsiz tutarak sıvı üretimini azaltma.
B. Cerrahi Tedavi
- Açık Cerrahi: Lokal anestezi altında kistin köküyle çıkarılması (nüks oranı %5-10).
- Artroskopik Cerrahi: Kameralı sistemle eklem içinden kist kökünün temizlenmesi.
İyileşme Süreci
Cerrahi sonrası 2 hafta alçı/bileklik kullanımı gerekir. Tam fonksiyon kazanma 4-6 haftayı bulur. Fizik tedavi; bilek hareket açıklığını ve kavrama gücünü artırmak için önerilir.
Korunma Stratejileri
- Tekrarlayan hareketlerden kaçınmak.
- Bilek koruyucu atel kullanımı (özellikle spor ve ağır işlerde).
- Düzenli bilek esnetme egzersizleri yapmak.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
- Kist hızla büyüyorsa veya ağrıya neden oluyorsa.
- Elde güç kaybı veya uyuşma varsa.
- Kistin renginde kızarıklık/ısı artışı gelişirse (enfeksiyon şüphesi).
Ortopedi ve travmatoloji uzmanları, tanı ve tedavi sürecini yönetir. Erken müdahale, kalıcı eklem hasarını önlemede kritik öneme sahiptir.
