Bağırsak Delinmesi

Bağırsak Delinmesi Nedir?

Bağırsak delinmesi ya da intestinal perforasyon, genellikle herhangi bir nedenle kalın bağırsağın duvarının zayıflayıp delinmesi olayıdır. Kalın bağırsak delinmesi, ince bağırsak delinmesine göre çok daha sık görülmektedir. Bağırsak delinmesi acil tedavi gerektiren bir durumdur. Çünkü bağırsak delinmesi sonucu, bağırsağın içindeki yemek ve enzim içeriği karın boşluğuna dökülür. Bu durum da hayatı tehdit eden enfeksiyonlar gibi ölümcül sorunlara yol açabilir.

Ayrıca bu enfeksiyon sadece karın içinde değil kan yoluyla tüm vücuda yayıldığında sepsis denilen daha ağır bir tabloya sebebiyet verebilmektedir. Enfeksiyon, crohn ve ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları, kanserler, travmalar, divertikülit ve iskemik kolit gibi birçok neden bağırsak delinmesine yol açabilmektedir.

Bağırsak Delinmesi Belirtileri

Bağırsak delinmesinin belirtileri altta yatan duruma ve olayın şiddetine göre değişiklik gösterebilir. Bu belirtiler yavaş yavaş gelişebildiği gibi hızlı ve ani olarak da başlayabilir. Ani başlayan durumlarda hastalar daha ajite olduğundan yani acıyı daha şiddetli hissettiğinden hastaneye daha kolay başvurabilmektedir.

Bağırsak delinmesinde görülebilecek belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

1.  Genellikle aşırı şiddetli olan ve karın bölgesinin neredeyse tümünde hissedilen karın ağrısı
2.  Şiddetli karın krampları
3.  Şişkinlik
4. Mide bulantısı ve kusma
5. Bağırsak hareketlerinde veya tuvalet alışkanlıklarında ani değişiklikler
6. Anüs bölgesinden rektal kanama
7. Ateş
8. Titreme
9. Yorgunluk ve halsizlik

Bağırsak Delinmesi Nedenleri

Bağırsak delinmesi tıbbi bir durumun veya hastalığın bir sonucu olarak kendiliğinden görülebileceği gibi bağırsakta delik oluşturabilecek çeşitli teşhis yöntemleri veya cerrahi işlemler sırasında da oluşabilmektedir. Ayrıca karın bölgesine alınan künt travmalar ve bıçak gibi penetran yaralanmalar sonucunda da bağırsak delinmeleri görülebilmektedir.

Spontan yani kendiliğinden herhangi bir hastalığa bağlı gelişen bağırsak perforasyonlarının nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları (Crohn hastalığında yaşam boyu bağırsak delinmesi riski % 1 ila % 3 arasındadır.)
• Özellikle kolon divertiküler hastalığı veya kanser gibi nedenler sonrası bağırsak duvarı zayıfladığında gelişen şiddetli bağırsak tıkanıklıkları
• Kolondaki kan akımının engellendiği iskemik bağırsak hastalığı
• Kolon kanseri
• En yaygın olarak balık kemikleri ve sivri kemik parçaları gibi yabancı cisim yutulmaları
• Şiddetli bağırsak impaksiyonu yani taşlaşmış dışkı

Hastanelerde teşhis için ve tedavi için uygulanan olaylar sonucunda da bağırsak delinmesi gelişebilmektedir.

Bunlar şu şekilde sıralanabilmektedir:

• Lavman: Bağırsaktaki dışkı içeriğinin yumuşayıp rahat çıkması için kullanılan lavmanın yanlış yere veye zorla yerleştirilmesiyle kalın bağırsak ve rektumda yırtılmalar görülebilmektedir.
• Kolonoskopi için bağırsak hazırlığı: Nadiren, kolonoskopi için bağırsak hazırlığı yapılırken uygulanan yöntemler bağırsak delinmelerine yol açabilmektedir. Bu durum kabızlığı olan kişilerde daha yaygın olarak görülmektedir.
• Sigmoidoskopi: Sigmoidoskopi, sigmoid kolona kadar uzanan bir tüple o bölgenin incelenmesi için kullanılan tıbbi bir yöntemdir. Esnek bir sigmoidoskopinin bağırsak delinmesine yol açması çok nadirdir ancak sert olanlarda bu durum daha sık görülebilmektedir.
• Kolonoskopi sonrası bağırsak delinmesi: Kolonoskopi, kalın bağırsağın bir tüp ile incelenmesi olayıdır. Kolonoskopinin uç kısmının bağırsak duvarına zarar verme riski olsa da bu durum da nadir bir komplikasyondur. Kolonoskopi ile ilişkili bağırsak delinmesi, bağırsakta şiddetli akut hastalığı olanlarda ve steroid ilaçları kullananlarda daha yaygın olarak görülebilmektedir.
• Karın veya pelvik cerrahi: Özellikle kolon kanseri gibi nedenlerle yapılan karın içi ameliyatlarda bağırsak delinmesi riski bulunmaktadır.

Yapılan çalışmalarda bazı faktörlerin bağırsak delinmesi riskini arttırdığı tespit edilmiştir.

Bu durumlar şu şekilde sıralanabilir:

• Önceden geçirilen karın ameliyatı
• Önceden geçirilen kasık bölgesi cerrahileri
• 75 yaş üstü olmak
• Ek birçok hastalığın varlığı
• Karın veya kasık bölgesine alınan travmalar
• Divertiküler hastalık öyküsü
• İnflamatuar bağırsak hastalığı öyküsü
• Kolon kanseri
• Genelde bazı kanserlerde kullanılan bir immünoterapi ilacı olan ipilimumab10 kullanımı
• Kadın cinsiyet ( Kadınlar tipik olarak daha esnek bir kolona sahiptir, bu da kolonoskopide bağırsak delinmesi gibi durumlara daha fazla yatkınlık yaratır.)

Bağırsak Delinmesi Teşhisi

Bağırsak delinmesi teşhisinde önemli noktalardan biri de hastalığın teşhisini koymanın yanı sıra aynı belirtilere yol açabilecek diğer durumların dışlanmasıdır. Bunlar arasında akut pankreatit, miyokard enfarktüsü, tubo-over patolojisi veya rüptüre aort anevrizması sayılabilir.

Bağırsak delinmesi teşhisine başlarken her hastalıkta olduğu gibi hastadan alınan öykü, yapılan fizik muayene oldukça önem taşımaktadır. Daha sonra yapılan laboratuvar testleriyle tanıya daha da yaklaşılmış olur. Yapılan kan testlerinde genelde diğer olası tanılar bir miktar dışlanabilir. Kan testlerinde enfeksiyon durumu oturduysa CRP, lökosit gibi belirteçler yükselebilir. Amilaz genelde akut pankreatit durumunda yükselse de bağırsak delinmesinde de hafifçe yükselebilmektedir.

Hem renal yani böbrek ile ilgili olayları hem de tubo-ovaryan yani kadınlarda fallop tüpü ve yumurtalıklarla ilgili patolojiyi dışlamak için rutin olarak bir idrar tahlili yapılmalıdır.

Görüntüleme testleri şüpheli tanıyı doğrulamak için oldukça önemlidir ve bağırsak delinmesi tanısında olmazsa olmazdır. Ayakta direkt batın grafisi adı verilen bir röntgen çeşidinde diyafram altındaki serbest hava görmek perforasyon yani bağırsak delinmesi durumunu en iyi gösteren görüntülerden biridir.

Herhangi bir perforasyonun tanısı için altın standart, herhangi bir serbest hava varlığını doğrulayan ve delinmenin yerini, olası altta yatan nedeni tespit eden tomografi taramasıdır.

Bağırsak Delinmesi Tedavisi

Bağırsak delinmelerinin çoğu cerrahi olarak onarılmaktadır. Delinmenin yerine ve büyüklüğüne bağlı olarak bu onarma kolonoskopi ile yapılabilir. Ancak çoğu zaman cerrahi gerekli olmaktadır.

Bağırsak delinmesi sırasında, hastaneye ilk başvuruda teşhis konulmadan önce hafif ağrı kesicilerle hastayı rahatlatmak gerekebilmektedir. Ancak her zaman tanı tam konmadan tedavi yapmak doğru bir yaklaşım değildir. Çünkü ağrının tarif edilmesi ve durumun ilerleyişini görmek tanı ve hastanın durumunu anlamak için oldukça önem arz etmektedir.

Tanı konduktan sonra çoğu zaman ameliyat kararı alınır ve en kısa sürede müdahale etmek istenir. Ancak bazı durumlarda, kolonoskopik yöntemlerle müdahale de mümkün olabilmektedir. Ameliyata kadar geçen sürede ağrı kesici gibi semptomatik müdahaleler mümkün olabilmektedir. Ayrıca hem ameliyat öncesi hem de ameliyat sonrası antibiyotik tedavisi tercih edilir.

Bağırsak Delinmesi Ameliyatı

Açık bağırsak ameliyatı sonrası kolostomi adı verilen durum yapılır yani bağırsak ağzı karın duvarına açılır. Kolostomi hastaya ve şiddetine göre uygulanmayabilir. Kolostomili hastalarda bağırsak içeriği, bağırsaklar kendini toparlayana kadar dışarıdaki bir torbaya akar.

İyileşme dönemi boyunca hastalar ağızdan bir şey içemez veya yiyemez. Buna bağırsakları dinlendirme denir ve bağırsağın iç astarının düzgün bir şekilde iyileşmesini sağlar.

Ayrıca mide içeriğini bir süre için boşaltmak için de ağızdan mideye uzanan nazogastrik tüp adı verilen bir alet kullanılabilir. Hastanede yatış süresince de genelde birkaç gün boyunca damar yolundan antibiyotik verilir. Bu süreçte bağırsakların düzgün iyileşmesi için doktorun önerilerine uymak önem taşımaktadır.

Bağırsak Delinmesi Tedavi Edilmezse

Bağırsak delinmesi tedavi edilmediği takdirde, bağırsak içeriği karın içine sızabilir ve o bölgede iltihaplanmalara, enfeksiyon ve hatta apselere neden olabilir. Karın içindeki enfeksiyonun peritona yayılması ile peritonit adı verilen bir durum oluşur. Bu enfeksiyonun tüm vücuda yayılması ile de sepsis denilen yaygın, ölümcül bir enfeksiyon oluşur.

Müdahale edilmemiş bir bağırsak delinmesinde oluşabilecek diğer komplikasyonlar şu şekilde sıralanabilir:

• Kanama
• Ciddi enfeksiyonlar
• Ölüm

Oluşabilecek diğer komplikasyonlar kişinin genel sağlığına ve perforasyonu teşhis etmek ve tedavi etmek için geçen süreye bağlı olarak değişiklik göstermektedir.

Bağırsak Delinmesi için Hangi Doktora Gidilir?

Bağırsak delinmesi birçok farklı nedene bağlı gelişebilmektedir. Ancak bağırsak delinmesi ani yani akut bir durum olduğu için hastalar çoğunlukla Acil Servislere başvurur ve tanısı burada konur. Daha sonra tedavisi de genelde genel cerrahi tarafından yapılır. Hastalığa sebep olan durumların teşhisi ve tedavisi için de gidilmesi gereken bölüm Gastroenterolojidir. Bağırsak delinmesi hayatı tehdit edebilecek bir durumdur. Bu yüzden acil hastaneye başvurmayı gerektirir.