Anoreksiya nervoza, kişinin beden algısının bozulduğu ve aşırı kilo kaybıyla karakterize bir yeme bozukluğudur. Tanı koyarken yalnızca kilo üzerinden değil, psikolojik ve fiziksel belirtiler bütüncül olarak değerlendirilir. İşte anoreksiya hastalarında kilo ile ilgili bilinmesi gerekenler:
Anoreksiyada Tanı Kriterleri ve Vücut Kitle İndeksi (VKİ)
DSM-5 tanı kriterlerine göre, anoreksiya nervozada VKİ (kg/m²) şu şekilde sınıflandırılır:
- Hafif: VKİ ≥ 17
- Orta: VKİ 16-16.99
- Şiddetli: VKİ 15-15.99
- Aşırı Şiddetli: VKİ < 15
Yetişkinlerde normal kabul edilen VKİ aralığı 18.5-24.9’dur. Ancak ergenlerde yaş ve cinsiyete göre büyüme eğrileri dikkate alınır.
Anoreksiyada Kilo Kaybının Sınırları
- Minimum Kilo: Bazı hastalarda VKİ 13’e kadar düşebilir. Örneğin, 1.70 m boyunda biri 38 kg’a kadar inebilir.
- Yaşa Göre Değişim: Ergenlerde beklenen kilonun %85’inin altı tanı için kriterdir.
- Cinsiyet Farkı: Kadınlarda adet kesilmesi (amenore) ek belirti olarak görülür.
Yalnızca Kilo Yeterli mi?
Hayır. Aşağıdaki belirtilerden en az biri eşlik etmelidir:
- Yoğun kilo alma korkusu.
- Beden algısında çarpıklık (zayıf olduğunu reddetme).
- Kiloyu kontrol etmek için kusma, laksatif kullanımı veya aşırı egzersiz.
Tehlikeli Kilo Kaybının Fiziksel Sonuçları
- Kardiyak Problemler: Kalp ritim bozuklukları, hipotansiyon.
- Hormonal Dengesizlik: Tiroid fonksiyonlarında azalma, osteoporoz.
- Nörolojik Etkiler: Konsantrasyon kaybı, uyku bozuklukları.
Tedavi Sürecinde Kilo Yönetimi
- Hedef Kilo: Kişinin yaş, boy ve metabolizmasına göre belirlenir. Haftada 0.5-1 kg artış ideal kabul edilir.
- Beslenme Desteği: Yüksek kalorili diyetler ve parenteral beslenme (ağır vakalarda).
- Psikoterapi: Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT) ile beden algısı düzeltilmeye çalışılır.
Anoreksiyada Riskli Durumlar
- VKİ < 13 olanlar acil hastane yatışı gerektirebilir.
- Elektrolit dengesizliği (potasyum, sodyum) ani ölümlere yol açabilir.
Anoreksiya nervoza, multidisipliner bir yaklaşımla tedavi edilmesi gereken ciddi bir hastalıktır. Erken müdahale, komplikasyonları önlemede hayati rol oynar.
