Gıda intoleransı, belirli besinlerin sindirim sisteminde tam olarak parçalanamaması sonucu ortaya çıkan bir tepkidir. Besin alerjisinden farklı olarak bağışıklık sistemi kaynaklı değildir ve genellikle daha hafif semptomlarla seyreder. Bu yazıda, gıda intoleransının nasıl tanındığını, yönetim stratejilerini ve tedavi seçeneklerini detaylıca ele alacağız.

Gıda İntoleransı Nedir?
Gıda intoleransı, vücudun belirli besin bileşenlerini (örneğin laktoz, gluten) sindirememesi nedeniyle gelişir. Enzim eksikliği veya sindirim kanalı hassasiyeti gibi faktörler bu duruma yol açabilir. Yaygın tetikleyiciler arasında süt ürünleri, buğday, yumurta ve bazı katkı maddeleri bulunur.

Belirtiler Nasıl Ortaya Çıkar?
Semptomlar genellikle tüketimden birkaç saat sonra başlar ve 48 saate kadar sürebilir. Karın ağrısı, şişkinlik, gaz, ishal veya kabızlık en sık görülen şikayetlerdir. Bazı kişilerde baş ağrısı, ciltte kızarıklık veya kronik yorgunluk da gelişebilir.

Teşhis Yöntemleri

• Eliminasyon Diyeti: Şüpheli besinler 2-6 hafta diyetten çıkarılır, ardından kontrollü olarak tekrar eklenir.
• Soluk Testi: Laktoz intoleransında hidrojen seviyeleri ölçülür.
• Kan Testleri: IgG antikor testleri (ancak tartışmalıdır) ve enzim aktivite analizleri.
• Endoskopi: Çölyak şüphesinde ince bağırsak biyopsisi yapılır.

Tedavi ve Yönetim Stratejileri

1. Diyet Düzenlemeleri:

   • Laktoz intoleransında süt ürünleri yerine badem sütü veya laktozsuz alternatifler tercih edilir.
   • Fruktoz hassasiyeti olanlar meyve şekeri içeren gıdaları sınırlandırmalıdır.
   • Gluten intoleransında buğday, arpa ve çavdar ürünlerinden kaçınılır.

2. Enzim Takviyeleri:

   • Lakaz enzim tabletleri süt tüketimi öncesi kullanılabilir.
   • Sindirim enzimleri (lipaz, amilaz) pankreas yetmezliğinde destek sağlar.

3. Probiyotikler:

   • Bağırsak florasını düzenleyerek şişkinlik ve gaz şikayetlerini azaltır.

4. Semptomatik Tedavi:

   • Antiasitler mide asidini dengeler, antispazmodikler karın ağrısını hafifletir.

Hangi Durumlarda Doktora Başvurulmalı?

• Semptomlar diyet değişikliklerine rağmen devam ediyorsa,
• Kilo kaybı veya kansızlık gibi ciddi belirtiler varsa,
• Çocuklarda büyüme geriliği şüphesi oluştuğunda.

Önleme ve Yaşam Tarzı Önerileri

• Paketli gıdaların etiketleri dikkatle okunmalı (örneğin laktoz içeren ilaçlar).
• Düşük FODMAP diyeti irritabl bağırsak sendromu (IBS) ile ilişkili intoleranslarda etkilidir.
• Stres yönetimi ve düzenli uyku sindirim sağlığını olumlu etkiler.

Gıda intoleransı yaşam kalitesini düşüren ancak doğru stratejilerle kontrol altına alınabilen bir durumdur. Şüpheli semptomlarda bir gastroenteroloji uzmanına danışmak en doğru adımdır.