Yüzde beyaz lekeler, melanin üretimindeki bozulma veya cilt pigmentasyon problemleri nedeniyle ortaya çıkan yaygın bir dermatolojik sorundur. Bu lekeler, altta yatan farklı sağlık durumlarının işareti olabilir ve tedavi yaklaşımı nedenine göre değişiklik gösterir.
Yüzde Beyaz Lekelerin Temel Nedenleri
Vitiligo, bağışıklık sisteminin melanosit hücrelerine saldırması sonucu gelişir. Süt beyazı, keskin sınırlı lekeler şeklinde görülür ve stres veya genetik yatkınlıkla tetiklenebilir. Pityriasis alba ise özellikle çocukluk çağında, egzamaya eğilimli ciltlerde ortaya çıkar. Hafif pullanma gösteren soluk lekeler, yanaklarda ve çenede yoğunlaşır. Tinea versicolor, Malassezia mantarının aşırı çoğalmasıyla oluşur. Terli bölgelerde yama tarzında beyaz veya pembe lekeler yapar ve kaşıntı eşlik edebilir. İdiopatik guttate hipomelanosis ise uzun süreli güneş hasarına bağlıdır. Genellikle 40 yaş üstünde, yüzde ve kollarda küçük yuvarlak lekeler şeklinde belirir.
Tanı Sürecinde Kullanılan Yöntemler
Dermatologlar öncelikle lekenin yapısını Wood ışığı altında inceler. Vitiligo parlak beyaz, mantar enfeksiyonları sarı-yeşil floresan verir. Şüpheli durumlarda deri kazıntısı mikroskopta analiz edilir veya biyopsi alınır. Altta yatan romatolojik hastalıklar için kan testleri istenebilir.
Tedavi Seçenekleri
- Vitiligo: Topikal kortikosteroidler, takrolimus merhem, dar bant UVB fototerapi. İleri vakalarda melanosit nakli.
- Pityriasis Alba: Nemlendiriciler, %1 hidrokortizonlu kremler ve güneş koruyucular.
- Tinea Versicolor: Ketokonazol şampuanıyla haftada 3 kez 15 dakikalık uygulama, oral flukonazol.
- İdiopatik Hipomelanosis: Leke küçükse tedavi gerektirmez. Kozmetik amaçlı fraksiyonel lazer uygulanabilir.
Evde Uygulanabilecek Destekleyici Yöntemler
Leke üzerine günde 2 kez hindistan cevizi yağı sürmek nem dengesini düzenler. Aloe vera jeli kaşıntıyı azaltır. Papaya püresi içerdiği papain enzimiyle ölü deriyi arındırır. Ancak bu yöntemler tıbbi tedavinin yerine geçmez.
Ne Zaman Dermatoloğa Başvurulmalı?
Lekeler aniden yayılıyorsa, sınırları düzensizleştiyse, kaşıntı/yanma eklendiyse veya renk değişimi varsa acilen uzmana danışılmalıdır. Özellikle çocuklarda 2 haftadan uzun süren lekeler ihmal edilmemelidir.
Korunma Stratejileri
Güneşe çıkmadan 30 dakika önce mineral filtreli (çinko oksit/titanyum dioksit) SPF 50+ krem uygulanmalı. Pamuklu kıyafetler tercih edilmeli, aşırı sıcak ortamlardan kaçınılmalı. Atopik ciltlerde pH nötr sabunlar kullanılmalı ve cilt her banyo sonrası nemlendirilmeli.
