Yutma güçlüğü (disfaji), katı veya sıvı gıdaların ağızdan mideye iletiminde zorluk yaşanmasıdır. Geçici bir durum olabileceği gibi altta yatan ciddi tıbbi sorunların habercisi de olabilir. İşte yutma güçlüğünün nedenleri, teşhis yöntemleri ve tedavi seçenekleri:
Yutma Güçlüğünün Başlıca Nedenleri
- Nörolojik Sebepler:
- İnme, Parkinson, MS, ALS gibi hastalıklar yutma kaslarının koordinasyonunu bozar.
- Demans hastalarında beyin-bağırsak iletişim kusurları görülür.
- Mekanik Tıkanıklıklar:
- Yemek borusu darlıkları, tümörler veya büyümüş tiroid bezi.
- Zenker divertikülü gibi anatomik anomaliler.
- Yaşlanmaya Bağlı Değişimler:
- Kas tonusu kaybı ve tükürük salgısının azalması.
Belirtiler ve Acil Durum İşaretleri
- Yutarken ağrı veya takılma hissi
- Sık boğaz temizleme ihtiyacı
- Yemek sonrası öksürük veya ses kısıklığı
- Acil Durumlar:
- Kilo kaybı
- Kanlı kusma
- Solunum sıkıntısı
Teşhis Yöntemleri
- Videofloroskopik Yutma Çalışması (VFSS):
- X-ray eşliğinde yutma fonksiyonunun dinamik değerlendirmesi.
- Fiberoptik Endoskopik Yutma Değerlendirmesi (FEES):
- Kameralı endoskopla larinks ve yutak incelemesi.
- Endoskopi ve Manometri:
- Yemek borusu basınç ölçümü ve doku biyopsisi.
Tedavi Yaklaşımları
- Diyet Modifikasyonları:
- Püre kıvamlı besinler, koyulaştırılmış sıvılar.
- Yutma Terapisi Egzersizleri:
- Shaker egzersizi (baş kaldırma)
- Masako manevrası (dil kökü güçlendirme)
- Tıbbi ve Cerrahi Müdahaleler:
- Botoks enjeksiyonları (krikofaringeal spazmda)
- Endoskopik dilatasyon (darlık açılması)
- Tümör rezeksiyonu
Yaşam Tarzı Önerileri
- Yemek yerken dik oturma pozisyonu
- Lokmaları küçültme ve iyi çiğneme
- Yemek sonrası 30 dakika yatmayıp başı yüksekte tutma
- Sigara ve alkolün bırakılması
Hangi Doktora Başvurulmalı?
- Kulak Burun Boğaz (KBB) uzmanı
- Gastroenteroloji
- Nöroloji
- Konuşma ve yutma terapisti
Yutma güçlüğü tedavi edilmezse beslenme yetersizliği, aspirasyon pnömonisi veya dehidratasyona yol açabilir. Belirtiler 2 haftadan uzun sürerse mutlaka uzmana danışılmalıdır.
